2060 Ĥirono

2060 Ĥirono estas tre granda asteroido^[1] en la ekstera regiono de la sunsistemo.

2060 Ĥirono
asteroido
astronomia simbolo vd
Artista vido de Ĥirono kun ĝiaj ringoj (La formo de Ĥirono kaj de ties ringoj estas hipoteza, la korpo estas eble ne sfera) Artista vido de Ĥirono kun ĝiaj ringoj (La formo de Ĥirono kaj de ties ringoj estas hipoteza, la korpo estas eble ne sfera)
Centaŭroj • kometo
Oficiala nomo	2060 Chiron
Aliaj nomoj	1977 UB; 95P
Nomita laŭ	Kirono vd
Malkovro
Malkovrinto	Charles T. Kowal
Dato de malkovro	18-a de oktobro 1977
Loko de malkovro	Monto Palomar
Orbitaj ecoj
Asteroida familio	Centaŭroj vd
Granda duonakso - Periapsido - Apoapsido	2049,190 Gm (13,698 AU) 1273,465 Gm (8,513 AU) 2824,915 Gm (18,883 AU)
Discentreco	0,379
Meza anomaliangulo	102,753°
Klinangulo	6,928°
Periodo	18517,550 tagoj (50,698 jaroj)
Meza cirkulrapido	7,75 km/s
Longitudo de suprenira nodo	209,361°
Argum. de periapsido	339,803°
Ringoj	2 ?
Fizikaj ecoj
Diametro	166 km
Rotacia periodo	0,2466 tago (5,918 horoj)
Atmosferaj kaj surfacaj ecoj
Geometria albedo	0,15
Observaj ecoj
Spektroklaso	B, Cb
Absoluta magnitudo	6,5
v • d • r

Malkovro

Ĝin malkovris la 18-an de oktobro 1977 la usona astronomo Charles Thomas Kowal kaj estas la unue konata membro de la klaso de la centaŭroj.

Fakte, tiu astro estis jam observita la 24-a de aprilo 1895 kaj rigardita kiel asteroido. Kowal hipotezis, ke povus esti kometo kaj proponis nomi ĝin Ĥirono: ĝia duopa eco kometo/asteroido memoriganta la duopan econ homo/ĉevalo de la centaŭro Kirono el la helena mitologio. (Ne konfuzu ĝin kun Ĥarono, la plutona luno.)

En 1988 oni mezuris pligrandigon de ĝia lumeco de preskaŭ unu videbla magnitudo, en 1989, hararo kaj vosto, tipaj de kometoj estis observitaj, pruvo ke ĝi estas ja kometo; sed kun diametro de 166 km, ĝi estas multe pli granda ol la konataj kometoj.

Nuntempe ĝi estas ano de ambaŭ klasoj kaj signifiĝas ankaŭ per la kometa nomo 95P/Ĥirono.

Orbito

Ĥirono ĉirkaŭas la sunon per distanco inter 8,470 AU (perihelio) kaj 18,917 AU (afelio) en 50,67 jaroj. La orbito situas inter la orbitoj de la planedoj Saturno kaj Urano, sed elstaras iom en la saturnan orbiton. Ĝi havas discentrecon de 0,381 kaj kliniĝas 6,936° kontraŭ la ekliptiko.

Kiel Centaŭro, ĝi ne havas stabilan orbiton. Ĝi estas rigardita kiel objekton el la Kujper-zono, disorbitigita pro gravitaj perturboj. Post analizo de ĝiaj vaporiĝemaj materialoj, oni estimas ke ili tute vaporiĝos en kelkaj milionoj da jaroj se Ĥirono restas sur sia nuna orbito.

Ringoj

La ebla ekzisto de sistemo de du ringoj estis anoncita la 26-an de januaro 2015 sekve al la re-analizo de pluraj kaŝadoj de steloj far'de 2060 Ĥirono^[2] La ideo pri tiu reanalizo venas de la malkovro de ringoj ĉirkaŭ la centaŭro 10199 Kariklo la komence de 2014 kaj la simileco de la eventoj observitaj en ambaŭ kazoj.

La ringoj de Ĥirono havas supozitan radiuson 324±10 km kaj netajn randojn. Iliaj ŝanĝoj de aspekto laŭ diversaj anguloj de vido povas kialigi la longtempan variojn de heleco (do sekve de taksata grando kaj albedo). Krome, supozante, ke estas akva glacio en la ringoj de Ĥirono, tio kialigas la ŝanĝojn de intenseco de la infraruĝaj sorbaj bendoj de la akva glacio en la spektro de Ĥirono, inklude iliajn malaperojn en 2001 (kiam la ringoj estis viditaj laŭ ties ebeno). Krome, la geometria albedo de la ringoj kiel determinata per spektroskopio kongruas ku tiu, uzita por kialigi la longtempajn variojn de heleco de Ĥirono.

Ĥirono estas ĝis nun la plej malgranda objekto, ĉirkaŭ kiu planedaj ringoj estis malkovritaj.