Evoluisma biologio

Evoluisma biologio estas subfako de biologio kiu studas la evoluajn procezojn kiuj produktis la diversecon de vivo sur la Tero, starte el unusola komuna praulo, tio estas la ŝanĝojn de la vivaj estaĵoj laŭlonge de la tempo (biologia evoluo),^[1] same kiel la parencajn rilatojn inter la specioj (filogenetiko).

Tiuj evoluaj procezoj estas natura selektado, komuna deveno, kaj speciigo.

La fako aperis tra tio kion Julian Huxley nomis la modernan sintezon (de la 1930-aj jaroj) de subkompreno el kelkaj antaŭe nerilataj kampoj de la biologia esplorado, kiel genetiko, ekologio, sistematiko kaj paleontologio.

Lastatempa esplorado pliampleksiĝis ĝis kovri areojn de genetika arkitekturo de adaptado, molekula evoluismo, kaj la diferentajn fortojn kiuj kontribuas al la evolucio kiel seksa selekto, genetika drivo kaj biogeografio. La plej ĵusaj kampoj de evoludisvolviga biologio ("evo-bio") esploras kiel embriona disvolvigo estas kontrolita, tiele kreante pli ampleksan sintezon kiu integras disvolviĝ-biologion kun la kampoj kovritaj de la pli fruaj evoluaj sintezoj.

Gravaj evoluismaj biologoj

J.S.Haldane

Sciencistoj kiuj ege kontribuis al la fako:

• Charles Darwin
• Erasmus Darwin
• Richard Dawkins
• Stephen Jay Gould
• Ernst Haeckel
• William Donald Hamilton
• Willi Hennig
• Jean-Baptiste Lamarck
• Lynn Margulis
• Ernst Mayr
• Gregor Mendel
• Fritz Müller
• George Gaylord Simpson
• John Maynard Smith
• Pierre Teilhard de Chardin
• Alfred Russel Wallace
• George Christopher Williams
• Edward Osborne Wilson

Aliaj kiuj klopodis popularigi la evoluismon en ĝenerala konsidero:

• Daniel Dennett
• Steven Pinker