Ĵurasio

Ĵurasio ^[1] estas la dua (meza) epoko de la geologia erao mezozoiko. Tiel nomiĝas ankaŭ la ŝtonaĵ-tavolo, kiu formiĝis en tiu tempo. Ĵurasio, kiu subdividiĝas je liaso (ankaŭ: suba ĵurasio), dogero (meza ĵurasio) kaj malmo (supra ĵurasio), komenciĝis antaŭ proksimume 199 milionoj kaj finiĝis antaŭ proksimume 145 milionoj da jaroj, kiam komenciĝis kretaceo.

Geologiaj periodoj (simpligita)
komenco Antaŭ Nuno kaj longo de daŭro en mil. da jaroj (rondumitaj al entjeroj)

eono	erao	periodo	p	d
fanerozoiko	kenozoiko	kvaternaro	3	3
		neogeno	23	20
		paleogeno	66	43
	mezozoiko	kretaceo	145	79
		ĵurasio	201	56
		triaso	252	51
	paleozoiko	permio	299	47
		karbonio	359	60
		devonio	419	60
		silurio	443	24
		ordovicio	485	42
		kambrio	541	56
proterozoiko			2500	1959
arĥaiko			4000	1500
hadaiko			4600	600

Sceno el fantazifilmo

Dum ĵurasio aperis vostaj amfibioj, grandkorpaj dinosaŭroj, prabirdoj, flugantaj reptilioj, rampuloj; abundis en la epoko amonitoj kaj maraj rampuloj. Tiam komenciĝis la regado de dinosaŭroj.

Dum frua ĵurasio disrompiĝis la praa kontinentego Pangeo je la partoj Nordameriko, Eŭrazio kaj Gondvano. En malfrua ĵurasio ankaŭ Gondvano dispeciĝis.

La ĵurasia klimato estis varma.

La deveno de la esprimo

La vorto Ĵuraso/ĵurasio origine devenas el la kelta lingvo (ĵor = arbaro). Ĵuraso estas la nomo de montaro en Svislando kaj Francio. Unue Alexander von Humboldt enkondukis en 1795 la esprimon "ĵurasia ŝtonaĵo" por la nomdona kalkŝtonaĵo el la svis-franca Ĵuraso. Poste la esprimon enkondukis Alexandre Brongniart (1829) por karakterizi la geologian ŝtonformacion Ĵurasio.

Referencoj

1. Plena Ilustrita Vortaro 2002 p. 507

Vidu ankaŭ

• Ĵurasia Marbordo

• Kategorio Ĵurasio en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)