Antzinako eta Erdi Aroko zelten arte adierazpenak From Wikipedia, the free encyclopedia
Arte zelta terminoak zeltiar zibilizazioen adierazpen artistikoei egiten die erreferentzia. Kategoria eztabaidatua izan da, "zibilizazio zelta" bezainbeste; izan ere, denbora tarte oso dilatatu bati aplikatzen zaio eta elkarren artean lotura duten kultura desberdinei ere bai.
"Arte zelta" espresioa britainiar irletako arte pagano berantiarra eta kristau goiztiarrarekin zerikusia daukan kontuetan erabiltzen da batez ere. Adierazpen artistiko ospetsuena goi erdi aroko eskuizkribu ilustratu batzuk dira, irlako arte autoktonoaren adierazgarri diren elementu estetiko askorekin apainduak. Horren adibide dira Kellseko Liburua, Durroweko Liburua edo Lindisfarneko Ebanjelioak. Bestalde, aipatzekoak dira harri piktoak (eskoziarrak) eta kaliz, lokamu eta gurutze zelta irlandarrak.
Irletako arte zelta, lazo eta espiral irudi adierazgarriekin, oso loturik dago apaintzeko arte zoomorfiko[oh 1] vikingoarekin, gehienbat Borre estiloa.
Ikuspegi zabalgo batetik ulertuta, Brontze Arokoak dira arte zeltaren lehen albisteak, baina Lehen Burdin Aroan (edo Hallstatt Aroan) eta, batez ere, Bigarren Burdin Aroan edo La Tène Aroan izan zuen garapen handiena.[1]
Laburbilduz, arte zelta bere sinbolismoagatik eta geometria gustatzeagatik bereizten da. "Kaos ordenatu" sentsazio bat sortzen du bere forma pikart baina simetrikoekin. Naturalismo zantzu bat ere badu, baina errealismo totaletik aldentzen da.
Eraikuntza aipagarriena kastroak dira, mendien gainetan altxatutako harresidun herrixkak, zeltek Dueroko haranean edo Galizian okupatutako lurraldeetan aurkitzen direnak: Las Cogotas (Avila), Santa Tregako kastroa (Pontevedra), adibidez.
Berantiarragoak eta kultura iberiarrarekin lotuta daudenak arebakoen hiriak dira. Asko dira garapen urbanistiko handia dutenak, esate baterako, Numantzia eta antzinagokoak, harriz egindako etxe eta kaleak.
Eskulturan, betoien aketzek (espinolez verracos) irudikatzen dute arte zeltaren animaliekiko zaletasuna. Zezenen antza daukaten animalien figurak dira, abeltzaintza babesten dutenak. Guisandoko Zezenak dira aipagarrienak, Avilan aurkitzen direnak.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.