Erradiazio-kutsadura

Kutsadura erradiaktiboa esaten zaio energia nuklearrak eragiten duen kutsadurari. Kutsadura hau isotopo erradioaktibo artifizial zein naturalek eragindakoa izan daiteke.

Energia nuklearrak erradiaktibitate handiko hondakinak sortzen ditu, desintegratzeko 600 eta 2 130 000 urte bitartean behar dituztenak. Batzuk milaka urtez sor dezakete erradiaktibitatea. Erradiaktibitatearen ondorioak kaltegarriak izan ohi dira, luzez jasaten badira edo intentsitate handikoak baldin badira.

Denboran zehar organismo batzuetatik besteetara transmiti daitezke substantzia erradiaktiboak kate trofikoaren bidez, azkenik goi mailako organismoetan eta baita gizakiengan ere metatuz. Plutonio gramo batek milioi bat pertsonatan minbizia sortzeko ahalmena du. Erradiaktibitate isurketek ondorio larriak izan ditzakete inguruan bizi diren pertsonen osasunean: abortuak, mutazio genetikoak, leuzemia, tiroide minbizia, psikologia-arazoak...

Kutsadura motak:

Pertsonen kutsadura: kanpoaldeko zein barnekoa izan daiteke, lehenengoan azala edo arropa material erradiaktiboarekin sartzen da kontaktuan; bigarrenean ordea, ingestio, arnasketa, absortzio edo injekzio bidez gerta daiteke.
Elikagaiek kutsadura: material erradiaktiboak elikagaiekin kontaktuan sartzerakoan sortzen da.
Lurraren kutsadura: Izan daiteke gainazalekoa edo sakona
Edateko uraren kutsadura: hau isotopo erradiaktibo moduan disolbatuta agertuko da.

Erradiakzioak hainbat jatorri izan ditzake: naturala (radona kasu) edo artifiziala (plutonioa, esaterako).

Isotopo erradiaktiboetaz hiz egiten denean ez da kutsadura naturala aipatzen, baina artifiziala denean bai. Eta izan daiteke:

Medikuntzakoa: Medikuntza nuklearrean eta erradioterapian hondakin erradiaktiboak sortzen dira.
Industriakoa
- Energia nuklearragatik atmosferara gas erradiaktiboak isurtzen dira.
- Meategietan sortzen dira material berriak oso kutsakorrak dira.
Militarra: bomba atomikoen ikerketak eta erabilpenak, ere aipatzeko da munizioa egiteko uranio pobretua erabiltzen da nahiz eta oso erradiaktiboa ez izan.
Ustekabekoa: Material erradiaktiboak manipulatzerakoan gerta daiteke ezbeharrak gertatzea. Oso adibide nabarmena da Txernobylgo hondamendia.

Thumb — Erabilitako neurriak simbolorako.

Erradiazioaz ohartaratzeko erbiltzen den simboloa hiru hostoko hirusta da.

Ikur honek esan nahi du kutsatzeko edo irradiatzeko arriskua dagoela, eta horrez gain ohar gehiago agertzen ohi dira.

Kolorea: hirustaren koloreak erradiazioen intentsitatea adierazten du. Kolorea, intentsitate txikitik handira, grisa, urdina, berdea, horia, laranja eta gorria izan daiteke.

Ohar gehigarriak: hirusta bakarrik agertzen denean edo puntu erradialak dituenean, esan nahi du kutsadura bakarrik kanpoaldekoa izan daitekela; X-izpien kasuan adibidez. Ikurra puntekin ageri denean kutsatzeko arriskua dagoela esan nahi du.

Leiendak: Gainera eremu mota agertzen da ikurraren gainean, eta arriskua behealdean.

*Erradiazioa ohartaratzeko simboloak eta bere deitura*^[1]
Simboloa	trebolaren kolorea	Kutsatseko arriskua	Kanpo irradiaziozko arriskua	Izendapena
	Berdea	Ez	Bai	Eremu kontrolatua.
	berdea	Bai	Ez	Eremu kontrolatua.
	berdea	Bai	Bai	Eremu kontrolatua.
	horia	Ez	Bai	Iraunkortasun mugatutako eremua.
	horia	Bai	Ez	Iraunkortasun mugatutako eremua.
	horia	Bai	Bai	Iraunkortasun mugatutako eremua.
	laranja	-	-	Iraunkortasun araututako eremua.
	gorria	Ez	Bai	Ezin daiteke sartu eremuan.
	gorria	Bai	Ez	Ezin daiteke sartu eremuan.
	gorria	Bai	Bai	Ezin daiteke sartu eremuan.