Azido aspartiko

Azido aspartikoa (Asp) konposatu organikoa da, C₄H₇NO₄ formula duena, aminoazidoen klasekoa eta azido dikarboxilikoa. Azido aspartikok kirialitatea agertzen du eta bi enantiomero ditu: azido L-aspartikoa eta azido D-aspartikoa. Azido L-aspartikoa aminoazido proteinogeno ez-esentziala da eta beste aminoazido batzuen sintesian eta azido zitrikoaren eta urearen zikloetan zeregin garrantzitsua du. Azido D-aspartikoa az da proteinen sintesian erabiltzen, baina peptido batzuetan parte hartzen du eta neurotransmisore/neuromodulatzaile gisa jokatzen du. Azido aspartikoa solido kristalinoa da. Uretan eta ohiko disolbatzaile organikoetan disolbaezina da, baina disolbagarria piridinatan^[1][2].

Azido aspartiko
Formula kimikoa	C4H7NO4
SMILES kanonikoa	2D eredua
SMILES isomerikoa	N[C@@H](CC(O)=O)C(O)=O
MolView	3D eredua
Konposizioa	Nitrogeno eta karbono
Mota	Aminoazido proteinogeno, L-amino acid (en) eta dispensable amino acids (en)
Estereoisomeroa	D-aspartic acid (en) eta polyaspartic acid (en)
Ezaugarriak
Azidotasuna (pKa)	3,86
Masa molekularra	133,038 Da
Erabilera
Elkarrekintza	Glutamate ionotropic receptor NMDA type subunit 1 (en) , Glutamate ionotropic receptor NMDA type subunit 2A (en) , Glutamate ionotropic receptor NMDA type subunit 2B (en) , Glutamate ionotropic receptor NMDA type subunit 2C (en) eta Glutamate ionotropic receptor NMDA type subunit 2D (en)
Rola	Aromatizatzaile
Arriskuak
NFPA 704	1 1 0
Identifikatzaileak
InChlKey	CKLJMWTZIZZHCS-REOHCLBHSA-N
CAS zenbakia	56-84-8
ChemSpider	5745
PubChem	5960, 139060126 eta 44367445
Reaxys	1723530
Gmelin	17053
ChEBI	3333
ChEMBL	CHEMBL274323
ZVG	12910
EC zenbakia	200-291-6
ECHA	100.000.265
CosIng	74340
RxNorm	1169
Human Metabolome Database	HMDB0000191
KNApSAcK	C00001342
UNII	30KYC7MIAI
NDF-RT	N0000146991
KEGG	D00013 eta C00049
PDB Ligand	ASP eta IAS

azido L-aspartikoa	azido D-aspartikoa

Azido L-aspatikoa GAU eta GAC kodoien bidez adierazten da.

Sintesia

Industrialki, azido L-aspartikoa azido fumarikoaren aminazioaren bidez ekoizten da, L-aspartato amoniako-liasa entzimak katalizatuta^[3].

Erabilera

Azido L-aspatikoak hainbat erabilera ditu industrian, hala nola, sintesi kimikoan, aromatizatzaile eta dieta-osagarri gisa eta polimero superxugatzaile biodegradagarriak egiteko^[4][5].