Atorbastatina

Atorbastatina edo IUPAC-en nomenklaturaren arabera azido (3''R'',5''R'')-7-[2-(4-fluorofenil)-3-fenil-4-(fenilkarbamoil)-5-propan-2-ilpirrol-1-il]-3,5-dihidroxiheptanoikoa botika moduan usatzen den konposatu organikoa da C₃₃H₃₅FN₂O formula duena^[1].

Atorbastatina
Formula kimikoa	C33H35FN2O5
SMILES kanonikoa	2D eredua
SMILES isomerikoa	CC(C)C1=C(C(=C(N1CC[C@H](C[C@H](CC(=O)O)O)O)C2=CC=C(C=C2)F)C3=CC=CC=C3)C(=O)NC4=CC=CC=C4
MolView	3D eredua
Konposizioa	oxigeno, fluor eta karbono
Mota	[[7-{4-[anilino(oxo)methyl]-2-(4-fluorophenyl)-3-phenyl-5-propan-2-yl-1-pyrrolyl}-3,5-dihydroxyheptanoic acid|7-{4-[anilino(oxo)methyl]-2-(4-fluorophenyl)-3-phenyl-5-propan-2-yl-1-pyrrolyl}-3,5-dihydroxyheptanoic acid]] (en)
Estereoisomeroa	(3S,5R)-atorvastatin (en)
Masa molekularra	558,253 Da
Erabilera
Konposatu aktiboa	Lipitor (en)
Tratatzen du	hipertriglizeridemia, arteria koronarioetako gaixotasun, familial hyperlipidemia (en) , Arteriosklerosi, lipedema (en) , kardiopatia, hipertentsio, rare dyslipidemia (en) , garuneko infartu eta Hiperkolesterolemia
Interakzioak	koltxizina, fenofibrate (en) , gemfibrozil (en) , ciprofibrate (en) , (2R)-daptomycin (en) , bezafibrate (en) , itraconazole (en) , fenofibrate (en) , fosamprenavir (en) , fosamprenavir (en) , ziklosporina, ziklosporina, ciprofibrate (en) , koltxizina, Erritonabir, Erritonabir, verapamil (en) , verapamil (en) , diltiazem (en) , ranolazine (en) , atazanavir (en) , atazanavir (en) , (2R)-daptomycin (en) , bezafibrate (en) , gemfibrozil (en) , itraconazole (en) , itraconazole (en) , Eritromizina, Eritromizina, Klaritromizina, Klaritromizina, posaconazole (en) , posaconazole (en) , tipranavir (en) , tipranavir (en) , Lopinabir, Lopinabir, saquinavir (en) , saquinavir (en) , darunavir (en) , darunavir (en) , cobicistat (en) , ketoconazole (en) eta ketoconazole (en)
Elkarrekintza	3-hydroxy-3-methylglutaryl-CoA reductase (en)
Haurdunaldia	Australian pregnancy category D (en) eta US pregnancy category X (en)
Rola	Estatina eta anticholesteremic agents (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	XUKUURHRXDUEBC-KAYWLYCHSA-N
CAS zenbakia	134523-00-5
ChemSpider	54810
PubChem	60823
Reaxys	8373630
Gmelin	39548
ChEMBL	CHEMBL1487
EC zenbakia	806-698-0
ECHA	100.125.464
MeSH	D000069059
RxNorm	83367
Human Metabolome Database	HMDB0005006
UNII	A0JWA85V8F
NDF-RT	N0000022046
KEGG	D07474
PDB Ligand	117

Estatinen familiako botika bat da, odoleko kolesterol-maila jaisteko eta gaixotasun kardiobaskularrak prebenitzeko erabiltzen dena^[2]. Horrez gain, plakak egonkortu eta enbolia prebenitzen du, hanturaren aurkako mekanismoen bidez. Garrantzi handia du, kolesterola arrisku kardiobaskularreko faktoretzat hartzen baita. Kontuan izan behar dugu kolesterola funtsezkoa dela bizitzarako, eta kolesterolaren sintesia farmakologikoki edo dieten bidez murrizteak fisiopatologiak sor ditzakeela.

Beste estatina batzuek ez bezala (sinbastatina eta prabastatina, esaterako), atorbastanina konposatu guztiz sintetikoa da eta Bruce Roth-ek sintetizatu zuen lehen aldiz 1985ean Parke-Davis Warner-Lambert Company (orain Pfizer) enpresan lanean ari zenean. Enpresaren patentea 2011ko azaroaren 30ean bukatu zen eta 2012z gero hamaika enpresek sintetizatzen dute atorbastanina generikoa, tartean, Uharte-Iruñeko Laboratorios Cinfa SA enpresak^[3][4].

Albo-ondorio arruntek artikulazioetako mina, beherakoa, urdaileko mina, goragalea eta muskuluetako mina izaten dituzte. Albo-ondorio larriak errabdomiolisia, gibeleko arazoak eta diabetesa izan litezke. Haurdunaldian erabiltzeak fetua kalte dezake^[3].

Erabilera

Atorbastatinaren erabilera nagusiak dislipidemiaren, odolean lipido gehiegi izatea, tratamendua eta gaixotasun kardiobaskularra prebentzioa dira. Gaixotasun kardiobaskularren kasuan prebentzioa bi mailatan egiten da^[5]. Batetik, arrisku-faktoreak hala nola, tabakismoa, azukrea odolean, odol-presio altua edo bihotzekoen familia aurrekariak dituztenengan eritasuna agertu aurretik baliatzen da eta, bigarrenik, arazoa jada duten pertsonengan^[6].

Albo-ondorioak

Saio klinikoetan ikusi izan da atorbastatina hartzen duten pertsonen % 1-10k bitartean albo-ondorio hauek izan ditzaketela^[2]:

• Artikulazioetako mina
• Gorotz bigunak
• Indigestioa
• Muskuluetako mina
• Goragalea
• Hipergluzemia