Chur

Chur (alemanez Chur, erromantxez Cuira, italieraz Coira, frantsesez Coire) Suitzako ekialdeko hiria da, Grisonia kantonamenduaren hiriburua. Plessur ibaiaren ertzean dago, Rhin harana. Hizkuntza ofizialak erromantxea eta alemana dira. Apezpikutegi katolikoa du.

Chur Chur Coire Cuira Cuira Coira Cuera Cuoira
Suitzako udalerria
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu	Suitza
Suitzako kantonamendua	Grisonia
Region of Graubünden	Plessur Region
Izen ofiziala	Chur
Jatorrizko izena	Chur Coire Cuira Cuira Coira Cuera Cuoira
Posta kodea	7000, 7001, 7004, 7006 eta 7007
Udalerri kodea	3901
Geografia
Koordenatuak	46°51′08″N 9°31′47″E
Azalera	54,26 km²
Altitudea	593 m
Mugakideak	Haldenstein, Trimmis, Churwalden, Domat/Ems, Maladers, Malix (en) eta Felsberg
Demografia
Biztanleria	35.373 (2018ko abenduaren 31)
Dentsitatea	652 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	081
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Bad Homburg vor der Höhe, Mondorf-les-Bains, Cabourg, Mayrhofen, Olathe, Terracina eta Engstingen
Matrikula	GR
chur.ch

Historia

Chur hiriaren ikuspegia, udalerriko tontorrik altuenetik ikusita.

Curia Rhaetorum erromatar hiria apezpiku egoitza zen V. mendean. Churko apezpikuek V. mendetik XV. mende arte agindu zuten hirian, Habsburgokoekin batera. XV. mendean Alemaniar Inperioko hiri bihurtu zen. 1803. urtean, Suitzako Grisonia kantonamenduko hiriburu bihurtu zen Chur.

Klima

Datu klimatikoak (Chur, 1981-2010)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	4.7	6.4	11.2	15.1	19.9	22.7	24.8	24.0	20.0	16.0	9.4	5.3	15.0
Batez besteko tenperatura (ºC)	0.4	1.5	5.7	9.4	14.0	16.9	18.9	18.2	14.6	10.6	4.9	1.5	9.7
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-3.0	-2.4	1.3	4.2	8.6	11.5	13.4	13.3	10.0	6.2	1.4	-1.7	5.2
Pilatutako prezipitazioa (mm)	51	47	55	49	71	93	109	112	81	56	70	55	849
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm)	7.3	6.6	8.1	7.5	9.9	11.2	11.0	11.2	8.4	7.0	8.5	7.9	104.6
Elur egunak (≥ 1.0 cm)	4.8	3.9	2.5	0.4	0.1	0	0	0	0	0	1.6	4.1	17.4
Eguzki orduak	97	112	139	147	169	177	203	185	155	135	93	81	1692
Hezetasuna (%)	74.1	70.4	65.5	63.9	64.6	67.4	68.6	71.3	72.1	71.9	73.8	76.2	70.0
Iturria: MeteoSwiss [1]

Ekonomia

Turismogune garrantzitsua, negukoa batez ere. Ehungintza eta janari industria (txokolatea).

Hizkuntza

Churko hizkuntza ofizialak erromantxea eta alemana dira. Aleman hiztunek garai batean erromantxerari Chur-Wälsch deitzen zioten, hau da, «Churko atzerritar hizkuntza». Izan ere, Chur garai hartan hizkuntza horren hiriburua zen, gaur egun alemana Churko mintzaira nagusia den arren.

Ondasun nabarmenak

XII-XIII. mendeetako katedrala, udaletxea (XIV. mendekoa), Erdi Aroko etxeak. Erretorromaniako museoa.

Hiri senidetuak

Chur ondorengo hiriarekin senidetuta dago:

•  Terracina (Italia)