Dioxano

Dioxanoa konposatu organiko heteroziklikoa da, C₄H₈O₂ formula duena, eter ziklikoen familiakoa. hiru isomero ditu: 1,2-dioxanoa, 1,3-dioxanoa eta 1,4-dioxanoa. Atzen honek bakarrik du garrantzia eta horregatik dioxanoa isomero horrekin identifikatzen da. Likido sukoi gardena da, baina 12 C-tik behera solidoa da. Disolbagarria da uretan eta ohiko disolbatzaile organikoetan^[1][2].

Dioxanoren isomeroak

Dioxano
Formula kimikoa	C4H8O2
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Mota	dioxane (en) , crown ether (en) eta 1,4-dioxane (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,03 g/cm³ (20 ℃)
Errefrakzio indiziea	1,42241
Momentu dipolarra	0 D
Fusio-puntua	12 ℃ 12 ℃ 11,8 ℃
Irakite-puntua	101 ℃ (760 Torr) 101,5 ℃ (101,325 kPa)
Fusio-entalpia	0 D
Formazio entalpia estandarra	−354 kJ/mol
Lurrun-presioa	29 mmHg (20 ℃)
Masa molekularra	88,052 Da
Erabilera
Rola	occupational carcinogen (en) eta kantzerigeno
Arriskuak
NFPA 704	3 2 1
Lehergarritasunaren beheko muga	2 % (V/V)
Lehergarritasunaren goiko muga	22 % (V/V)
Denboran ponderatutako esposizio muga	360 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Esposizioaren goiko muga	3,6 mg/m³ (baliorik ez)
Flash-puntua	13 ℃
IDLH	1.800 mg/m³
Eragin dezake	1,4-dioxane exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	RYHBNJHYFVUHQT-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	123-91-1
ChemSpider	29015
PubChem	31275
Reaxys	102551
Gmelin	47032
ChEMBL	CHEMBL453716
RTECS zenbakia	JG8225000
ZVG	31770
DSSTox zenbakia	JG8225000
EC zenbakia	204-661-8
ECHA	100.004.239
Human Metabolome Database	HMDB0244216
UNII	J8A3S10O7S
KEGG	C14440
PDB Ligand	DIO

Sintesia

Dioxanoa sintetizatzeko dietilen glikola lehengai gisa usatzen da eta azido sulfurikoaren edo beste azido sendo baten eraginez deshidratatu egiten da, egitura ziklikoa eratuz^[3].

Erabilera

Dioxanoa industrian eta sintesi kimikoan disolbatzaile gisa usatzen da nagusiki, adibidez, tinduetan, pinturetan, itsasgarrietan, estaldura-produktuetan eta kosmetikoetan. Historikoki 1,1,1-trikloroetanoaren egonkortzaile moduan baliatu izan da, baina egun erabilera horrek ez du garrantzirik^[4].