Hexano

Hexanoa sei karbono-atomoz osatutako hidrokarburo ase lineala (C₆H₁₄) das. Likido lurrunkor kolorgea da, toxikoa eta sukoia da eta petrolioaren destilaziotik sortzen da, eta erretxinen disolbatzaile gisa erabiltzen da bereziki^[1]. Gasolinak % 3 inguru hexanoa izaten du^[2].

Hexano
Formula kimikoa	C6H14
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	karbono eta hidrogeno
Mota	hexane (en) eta biogenic aliphatic hydrocarbon (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	0,66 g/cm³ (20 ℃, likido)
Soinuaren abiadura	1.083 m/s (20 ℃, likido)
Disolbagarritasuna	0,002 g/100 g (ur, 20 ℃)
Fusio-puntua	−139 ℃ −95 ℃ −95,3 ℃
Irakite-puntua	69 ℃ (760 Torr) 341,9 K (1 bar) 68,7 ℃ (baliorik ez) 68,73 ℃ (101,325 kPa)
Lurrun-presioa	124 mmHg (20 ℃)
Masa molekularra	86,11 Da
Erabilera
Rola	male reproductive toxicant (en)
Arriskuak
NFPA 704	3 2 0
Lehergarritasunaren beheko muga	1,1 % (V/V)
Lehergarritasunaren goiko muga	7,5 % (V/V)
Autoignizio tenperatura	240 ℃
Denboran ponderatutako esposizio muga	180 mg/m³ (10 h, baliorik ez) 1.800 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Flash-puntua	−22 ℃
IDLH	3.883 mg/m³
Eragin dezake	n-hexane exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	VLKZOEOYAKHREP-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	110-54-3
ChemSpider	7767
PubChem	8058
Reaxys	1730733
Gmelin	29021
ChEBI	1985
ChEMBL	CHEMBL15939
NBE zenbakia	1208
RTECS zenbakia	MN9275000
ZVG	510789
DSSTox zenbakia	MN9275000
EC zenbakia	203-777-6
ECHA	100.003.435
Human Metabolome Database	HMDB0029600
KNApSAcK	C00049006
UNII	2DDG612ED8
KEGG	C11271
PDB Ligand	HEX

Industrian hexano terminoa usa daiteke hidrokarburo-nahasteak izendatzeko non % 60a inguru izaten den eta gainerakoa 2-metilpentanoa (isohexanoa), 3-metilpentanoa eta, kasu batzuetan, C₅, C₆, eta C₇ zikoalkanoak. Nahaste hauek purutasun handirik behar ez duten zereginetan baliatzen dira, garbitzeko disolbatzaile gisa esaterako.

Isomeroak

Izena	IUPAC	Formula	Egitura
n-hexano	hexano	CH3(CH2)4CH3
isohexano	2-metillpentano	(CH3)2CH(CH2)2CH3
	3-metilpentano	CH3CH2CH(CH3)CH2CH3
	2,3-dimetilbutano	(CH3)2CHCH(CH3)2
neohexano	2,2-dimetilbutano	(CH3)3CCH2CH3

Erabilera

Industrian hexanoak adhesibo askoren formulazioan erabiltzen dira, zapatak itsasteko baliatzen direnak esaterako. Ehungintzan ehunak koipegabetzeko erabitzen da, adibidez, lehorreko garbiketan. Elikagai-industrian hazietatik olioa erauzteko baliatzen dira, nahiz eta praktika horrek eztabaidak eragiten dituen osasun-segurtasunaren ikuspegitik^[3].

Laborategietan ur- eta lurzoru-laginetatik koipeak eta olioak erauzteko baliatzen dira hexanoak. Kromatografian disolbatzaile ez-polar tipikoa da.

Toxikotasuna

Alkano toxiko bakarra da n-hexanoa. Eragin fisiologikoak ez du hexanoak berak eragiten, bere metabolizazioan sortzen diren produktuek baizik, 2,5-hexadionak bereziki. Nerbio-zelulak funtzionatzeko ezinbestekoak diren amina batzuekin erreakzionatzen du konposatu horrek, hots, neurotoxikoa da. Nahikoa da.