Niklaus Wirth

Niklaus Emil Wirth (Winterthur, 1934ko otsailaren 15a - Zürich, 2024ko urtarrilaren 1a) 1970eko hamarkadan konputagailuak programatzeko metodologian ekarpen nabarmenak egin zituen informatikaria izan zen. Hainbat programazio-lengoaia diseinatu zituen, Pascal barne, eta software ingeniaritzako hainbat gai klasikotan aitzindari izan zen. 1984an Turing saria irabazi zuen, informatikarientzako sari bereizgarriena dena,^[1] oso berritzaile ziren zenbait programazio-lengoaia garatzeagatik.^[2]

Niklaus Wirth
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Winterthur, 1934ko otsailaren 15a
Herrialdea	Suitza
Heriotza	Zürich, 2024ko urtarrilaren 1a (89 urte)
Hezkuntza
Heziketa	ETH Zürich 1959) Zientziatan graduatua Laval Unibertsitatea 1960) Zientzietako Masterra Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn 1963) Doktoretza
Tesi zuzendaria	Harry Huskey Edward Feigenbaum (en)
Doktorego ikaslea(k)	Martin Odersky William Marshall McKeeman (en) Peter U. Schulthess Edouard Marmier Rudolf Schild Michael Franz (en)
Hizkuntzak	ingelesa alemana
Jarduerak
Jarduerak	informatikaria, ingeniaria, programatzailea, unibertsitateko irakaslea eta asmatzailea
Enplegatzailea(k)	PARC Züricheko Unibertsitatea Stanford Unibertsitatea ETH Zürich  (1968 -  1999)
Lan nabarmenak	ikusi Pascal ALGOL W Euler PL360 (en) Oberon Modula Modula-2
Jasotako sariak	ikusi Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena Turing Award  (1984) IEEE Emanuel R. Piore Award  (1983) Computer History Museum fellow  (2004) Computer Pioneer Award  (1987) Programming Languages Achievement Award  (2007) Marcel Benoist Prize  (1989) ACM Fellow  (1994) honorary doctorate of the Masaryk University  (1999) honorary doctorate at the Laval University  (1987) ohorezko doktore : The Open University  (1997ko irailaren 13a)
Influentziak	Edsger Dijkstra
Kidetza	Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften Deutsche Akademie der Technikwissenschaften e. V. (acatech) / acatech — National Academy of Science and Engineering Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Association for Computing Machinery [[Academia Europaea [The Academy of Europe]|Academia Europaea [The Academy of Europe]]]
people.inf.ethz.ch…

Biografia

Niklaus Wirth (2005)

Wirth Suitzako Winterthurren jaio zen 1934an. 1959an, Zientzien ingeniaritza elektronikoko ikasketak bukatu zituen. 1960an Zientzia Masterra (M.Sc.) lortu zuen Université Laval-en (Kanada). Ingeniaritza Elektrikoa eta Informatikako doktoregoa ere lortu zuen gero, 1963an, Berkeley-ko Kaliforniako Unibertsitatean, zuzendaria Harry Huskey informatikako aitzindariak izan zuela.

1963tik 1967ra, informatikako irakasle laguntzaile gisa aritu zen Stanford Unibertsitatean eta berriro Zuricheko Unibertsitatean. Ondoren, 1968an Informatikako irakasle gisa kontratatu zuten ETH Zurich-en. Urtebeteko bi sabatiko egin zituen Kaliforniako Xerox PARC-en (1976-1977 eta 1984–1985). 1999an erretiroa hartu zuen.

2004an, Informatikaren Historiako Museoaren lankide izendatu zuten "programazio-lengoaietan eta algoritmoetan lan seminalak egiteagatik, besteak beste lengoaia hauetan: Euler, Algol-W, Pascal, Modula eta Oberon".^[3]

Programazio-lengoaiak

Niklaus Wirth, 1969

Wirth programazio-lengoaia hauen diseinatzaile nagusia izan zen: Euler, Algol W, Pascal,^[4] Modula, Modula-2, Oberon, Oberon-2 eta Oberon-07. Gainera, Lilith eta Oberon sistema eragileak eta Lola hardware digital diseinatu eta simulatzeko sistema diseinatu eta inplementatu zituzten taldeetako kide garrantzitsu bat izan zen. Association for Computing Machinery (ACM) erakundearen Turing sari ospetsua jaso zuen 1984an lengoaia horiek garatzeagatik, eta geroago 1994an ACM kide izendatu zuten.

Argitalpenak

Kathleen Jensen-ekin idatzi zuen The Pascal User Manual and Report liburua, 1970eko eta 1980ko hamarkadetan Estatu Batuetan eta Europan zehar lengoaia berriak sortzeko ahalegin ugariren oinarri izan zen. ^[5]

Programazioa irakasteko Program Development by Stepwise Refinement bere artikulua testu klasiko bat da software ingeniaritzan.^[6] 1975ean Algorithms + Data Structures = Programs liburua(Algoritmoak + Datu-egiturak = Programak) idatzi zuen, eta errekonozimendu zabala lortu zuen.^[7] Liburu horren berrikuspen garrantzitsua izan zen Algorithms + Data Structures liburu berria, 1985 eta 2004an argitaratu zena. Lehen edizioko adibideak Pascalez idatzi ziren. Geroagoko edizioetan, hurrenez hurren, Modula-2 eta Oberon lengoaiaz idatzitako adibideekin ordezkatu ziren.

Bere testuliburua, Programazio sistematikoa: sarrera bat, kodetzea baino zerbait gehiago egin nahi zuten ikasleentzako iturri oso egokia zen. Ezinbesteko irakurketa izan zen zenbaki-matematikaz interesatuta zeuden guztientzat.^[8]

Niklaus Wirth-en sinadura

1992an Oberon OS sistema eragilearen dokumentazio osoa argitaratu zuen (Jürg Gutknecht-ekin batera).^[9] Bigarren liburu bat ere atera zuen (Martin Reiser-ekin batera) programatzailearentzako gidaliburu gisa atera zena.^[10]

Wirth-en legea

1995ean Wirth-en legea moduan ezaguna den esaera zabaldu zuen: Softwarea azkarrago moteltzen da hardwarea azkarrago bihurtzen dena baino. A Plea for Lean Software artikuluan argitaratu zuen hori 1995ean, Martin Reiser-i egozten dio.^[11]