Silizio dioxido

Silizio dioxidoa edo silizea (SiO₂) silizio eta oxigenoz osatutako konposatu bat da. Kuartzoaren eta silikato guztien oinarrizko konposatua da eta beraz mineral gehienena. Harearen konposatu nagusia izanda porlana, beira eta keramika egiteko erabiltzen da.

Silizio dioxido
Irudi gehiago
Formula kimikoa	SiO2
SMILES kanonikoa	[Si=O&zoom=2.0&annotate=none 2D eredua]
MolView	[Si=O 3D eredua]
Konposizioa	oxigeno eta silizio
Mota	covalent network solid (en) eta silicon oxide (en)
Ezaugarriak
Disolbagarritasuna	0,12 g/l (ur, ezezaguna) 0,9 g/l (ur destilatu, 200 ℃)
Fusio-puntua	1.710 ℃
Irakite-puntua	2.230 ℃ (760 Torr)
Lurrun-presioa	0 mmHg (20 ℃)
Masa molekularra	59,967 Da, 60,0843 g/mol eta 60,038 g/mol
Arriskuak
NFPA 704	0 0 0
Identifikatzaileak
InChlKey	VYPSYNLAJGMNEJ-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	7631-86-9
ChemSpider	22683
PubChem	24261
Reaxys	3902804
Gmelin	30563
ChEBI	200274
ChEMBL	CHEMBL3188292
RTECS zenbakia	VV7565000
ZVG	1290
DSSTox zenbakia	VV7565000
EC zenbakia	231-545-4
ECHA	100.028.678
CosIng	78845 eta 38146
MeSH	D012822
RxNorm	9771
Human Metabolome Database	HMDB0035659
UNII	ETJ7Z6XBU4
NDF-RT	N0000145795
KEGG	C19572

Barne egitura

Kuartzoa silikato bat da, eta tektosilikato taldearen barruan kokatzen da. Kuartzoak 9 polimorfo ditu^[1]: kuartzo baxua (α), kuartzo altua (β), tridimita baxua (α), tridimita altua (β), kristobalita baxua (α), kristobalita altua (β), koesita baxua (α), koesita altua (β) eta esitshovita.

Polimorfo hauek guztiak elektrikoki neutroak dira eta hiru kategoria estrukturaletan sailkatzen dira:

• α QTZ-a (kuartzo baxua): Simetria gutxiko egitura du. Sare trinkoa dauka.

• α Tridimita: α QTZ-ak baino simetria gehiago dauka eta sare irekiagoa.

• α Kristobalita: Simetria handiena duen kategoria; sarea ere irekiena duena da.

α kuartzoaren egitura

β kuartzoaren egitura

α-tik β-ra pasatzeko, mineralek energia xurgatu behar dute, eta alderantziz; β-tik α-ra pasatzeko energia kopuru konstantean askatu behar dute. Ondorioz, α-tik β-rako aldaketa tenperatura igoera batekin batera ematen da eta β-tik α-rakoa, berriz, tenperatura jeitsiera batekin batera. Aipagarria da tenperatura baxuko formek simetria gutxiago dutela altukoek baino: adb, α tridimitak simetria gutxiago dauka β tridimitak baino.

Mineralaren izena mantentzen denean (adb., kuartzo baxua izatetik kuartzo altua izatera pasatzen denean), desplazamendu polimorfismoa egon dela esaten da. Hau da, atomoen arteko loturak apurtu beharrean, tetraedroak lekuz aldatu dira energia gutxi erabiliz. Alderantzizkoa gertatzen da mineralen izena aldatu dadin (adb., kuartzo altua izatetik tridimita baxua izatera pasatzen delarik). Kasu honetan, loturak apurtu egin dira berriak sortuz, eta honetarako energia handia behar izaten da.

Azpimarratu daiteke koesita eta estishovita dentsitate altuko polimorfoak direla, baita tenperatura handian daudenean ere.

Non eta zer mineralekin aurkitu dezakegun

Kuartzoa hiru arroka motetan aurkitzen da: arroka metamorfikoetan (gneissetan, eskistoetan), arroka sedimentarioetan (hareharrietan, konglomeratuetan) eta arroka igneoetan (pegmatita, granito zein granodioritatan).

Feldespato potasikoarekin, plagioklasekin, biotitarekin, moskovitarekin, kloritarekin, granatearekin, epidotarekin, anfibolarekin, lepidolitarekin, piritarekin edota kaltzitarekin batera ager daiteke, besteak beste.

Identifikazioa

Hauek dira kuartzoa identifikatzeko erabiltzen diren irizpideak:

Mineralogian

• Gogortasuna 7-koa du, eta beraz, beira marratzen du.

• Zuria edo kolorgea da gehienetan (arrosa ere izan liteke).

• Ez du exfoliaziorik, masa irregular baten gisan aurkezten zaigu.

• Gris-beltza bada, silexa edo suharria izango da. Morea bada, ametista eta gorria bada, jaspea.

• HCL azido klorhidrikoa bota ezkero, ez dugu erreakziorik ikusiko. Kaltzitarekin bai, ordea.

Mineralogia optikoan

Mikroskopiotik begiratu ezkero^[2][3]:

• PPL-n:

• • Kolorgea
  • Xenomorfoa
  • Exfoliazio gabea
  • Alteraziorik gabea
  • Erliebe baxukoa

• XPL-n^[4]:

• • Itzaltze zuzenduna
  • Uhin-itzaltzea
  • 1go ordeneko zuri, gris, horixka interferentzia koloreak.