Toil liso
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Toil lisoa (Mustelus mustelus) ur gaziko arrain kartilaginosoa da, Triakidae familiakoa[1]. Marrazoaren eta arraiaren ordenako itsas arrain hau handi samarra eta gorputz-luzea da, azala latza eta kolorez grisa duena.
Jateko ona da baina ez da ohikoa arraindegietan ikustea[2].
Remove ads
Euskal izendegia
Toil lisoa izendatzeko hainbat izen daude Euskal Herrian[2]:
Deskribapena
Marrazoen itxurako gorputz luzea du[3], metro bateko luzera izan ohi du baina handiagoak ere ikusten dira, metro eta erdikoak eta baita bi metro neurtzen dutenak ere. 24 urtez bizi daiteke[4].
Bizkarraldea gris-marroia da eta sabelaldea zuria. Toil pikartaren antzekoa da baina hark puntu zuriak ditu azalean eta toil lisoak ez. Gelbarekin ere nahastu daiteke, baina toil lisoak bigarren hegats bat du bizkarrean, hark ez bezala. Horrela beraz, toil lisoak bi hegats ditu bizkarraldean beste bat uzki aldean eta pare bat alboetan. Hegats pelbikoak pterigopodio bihurtuak ditu, ugalketarako erabiltzen dituenak. Isatsaren goiko muturra askoz luzeagoa da azpiko muturra baino.
Burua txikia da eta muturra gorantz begira du. Ahoa ere txikia da eta hainbat tolesturak osatzen dituzte ezpainak[5]. Toil lisoak ez du hortzik, hezur plaka lakar pare bat soilik[2].
Remove ads
Banaketa
Ozeano Atlantikoaren ekialdeko itsasertzetan, Portugaletik hasi eta Hegoafrika ekialderaino iristen da haren hedadura. Azoreetan, Madeiran, Kanarietan eta Cabo Verde uhartedian ere bizi da. Iparralderantz Bizkaiko golkora eta Britainiar uharteetara mugitzen da sasoiaren arabera. Mediterraneo itsasoan zabaldurik dago[6].
5 metro eta 624 metrotako sakonera artean bizi den espezie demertsala da[4], marearteko eremuan, plataforma kontinentaletan eta ezpondatan aurkitzen da[6]. Ur berotako animalia da eta arroka asko dauden eremuak ez ditu atsegin[7].
Biologia
Portaera
Talde handiak osatzen ditu eta zakur taldeen antzera ehizatzen dute, horregatik hainbat hizkuntzatan zakur marrazoak izena ematen zaie, ingelesez esate baterako smooth-hound shark izena du, "zakur marrazo lisoa". Ez da lurraldekoia baina batzuetan beste espezieetako arrainekiko erasokorra izan daiteke, bereziki mehatxaturik aurkitzen badu bere burua[4].
Elikadura
Arrain oportunista da eta txikiagoa den edozer gauza ehizatzen du[4]. Krustazeoak, zefalopodoak eta arrain txikiak jaten ditu nagusiki[6].
Ugalketa
Marrazoen taldekoa denez espezie bibiparoa da, gorringo poltsadun plazenta duena. 10-11 hilabeteko haurdunaldiaren ondoren 4-15 kume izaten ditu[5]. Jaiotzerakoan 39 cm neurtzen ditu eta 70-80 cm hartzen duenean lortzen du sexu heldutasuna[6].
Emeak urtero ugaldu daitezke baina batzuek atseden urteak tartekatzen dituzte[5].
Remove ads
Gastronomia
Haragi zuriko arraina da eta gantz gutxi duenez kaloria gutxi aportatzen ditu. Arrantzatu ondoren ez du luzaroan irauten, amoniako usaina askatzen hasten da egoki kontserbatzen ez bada. Gehienetan ozpinetan marinatzen da sor daitezkeen usaina kentzeko[3]. Gatzatu eta keztatu ere egiten da. Gibeleko olioa ere aprobetxatzen da[5].
Irineztatuta edo gabe, frijitu egiten da eta saltsa batez ateratzen da platerera. Gisatu ere egin daiteke tipula eta ilarrekin[3]. Marrazoekin gertatzen den bezala toil lisoaren hegatsa ere oso preziatua da[5].
Remove ads
Erreferentziak
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads