Vinalopó Mitjà

El Vinalopó Mitjà (valentzieraz; gaztelaniaz: Medio Vinalopó) edo Vinalopó Erdia Valentziako Erkidegok eskualdea da, Elda hiriburua duena. Iparraldean Alt Vinalopó du, ipar-ekialdean Alcoià, ekialdean Alacantí, hegoaldean Baix Vinalopó zein Baix Segura eta mendebaldean administrazioz Murtziako Eskualdean dagoen el Carxe eremu katalan-hiztuna.

Vinalopó Mitjà
Espainia
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Valentziako Erkidegoa
Probintzia	Alacanteko probintzia
Hiriburua	Elda eta Novelda
Zatiketa	ikusi L'Alguenya, Aspe, Elda, El Fondó de les Neus, Hondón de los Frailes, Monforte del Cid, Monòver, Novelda, Petrer, El Pinós eta La Romana
Geografia
Koordenatuak	38°28′41″N 0°47′24″W
Azalera	798,6 km²
Mugakideak	Alacantí, Alcoià, Alt Vinalopó, Baix Segura eta Baix Vinalopó
Demografia
Biztanleria	174.234 (2024) 4.185 (2022)
Dentsitatea	218,17 bizt/km²
Hizkuntza ofiziala	katalan

Eskualdeko herri batzuetako tokiko hizkuntza valentziera da eta beste batzuetan gaztelania; azken hizkuntza honetan Medio Vinalopó edo Vinalopó Medio izenak ematen zaizkio.

Eskualdeak 11 udalerri ditu, 798,60 km²ko azalera du eta 2005ean 165.294 biztanle zituen.

Udalerriak

Udalerria	Biztanleria	Azalera	Dentsitatea
l'Alguenya	1.530	18,4	82,3
Aspe/Asp	20.360	70,9	271,4
Elda	54.815	45,8	1.207,2
el Fondó de les Neus	2.948	68,8	27,8
el Fondó dels Frares	1.202	12,6	97,7
Monforte del Cid/Montfort	7.606	79,5	81,7
Monòver	12.928	152,4	84,8
Novelda	27.104	75,7	350,4
Petrer	34.634	104,2	321,4
el Pinós	7.909	126,5	58,8
la Romana	2.602	43,3	56,9

Horiei hainbat arlotan udalerri izaerarik ez duen el Carxe lurraldea gehitu dakieke; murtziarra administrazioz, Vinalopó aldetik joandakoek birpopulatutako lurraldea da eta hizkuntzaz zein geografiaz eskualdearekin lotura estuak ditu, bereziki el Pinósekin. Orihuelako Barba-roja auzoa ere geografia eta hizkuntza arloetan Vinalopó Mitjàkoa da.

Hizkuntzak

Udalerri gehienetako tokiko hizkuntza valentzieraa da. Gaztelania, ordea, Elda, Aspe eta Monforte del Cidekoa. Hala ere, herrien arteko biztanle mugimendu ugari egon dira eta bitxikeriarik handiena Elda eta Petrerrek osatzen duten ia 90.000 biztanleko konurbazioa da, non bi herrietako tokiko hizkuntza historikoak desberdinak diren. Auzoen arabera hizkuntza bakoitzaren presentzian gorabehera handiak egon daitezke eta berdin gertatzen da Novelda-Aspe-Monforte konurbazioan. Horri XX. mendean zehar Espainiatik etorritakoen eta azken hamarkadetan munduko beste lurralde batzuetatik hara bizitzera joandakoen eragina gehitu behar zaio.

Beste aldetik Monforteko Poublanc auzoa, Agosterako bidean, valentzierazko hiztuna da.

Eskualde historikoa

Egungo eskualdearen oinarria 1934ko Emili Beüten "Comarques naturals del Regne de València" proposamenean agertzen zen Conca del Vinalopó izenarekin baina Beütek Aspe, Elda, Monforte del Cid eta Petrer Plans de Villena delakoan kokatu zituen.

Ikusten denez Beütek hizkuntza irizpideari Elda eta Petrer bi eskualde desberdinetan banatzeko zailtasuna gehitu zion. Hizkuntza irizpide nagusitzat jota egindako proposamenak gaur egun zokoratuta daude, eskualdeko herrien arteko lotura estuak direla medio^[1].