آل کاکویه
From Wikipedia, the free encyclopedia
آل کاکویه یا کاکویان دودمانی از امیران دیلمی (باوندیان) بودند که در دورهٔ فروپاشی آنها در باختر ایران روی کار آمدند و در برابر قدرت سلجوقی استقلال خویش را از دست دادند و به صورت امیران تابع آنها درآمدند.
آل کاکویه | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۳۹۸/۱۰۰۷۴۴۳/۱۰۵۱–۴۳۳/۱۰۵۱۵۳۶/۱۱۴۱ | |||||||||||
وضعیت | پادشاهی | ||||||||||
پایتخت | همدان / اصفهان / یزد | ||||||||||
دین(ها) | شیعه | ||||||||||
دوره تاریخی | قرون میانه | ||||||||||
• بنیانگذاری | ۳۹۸/۱۰۰۷۴۴۳/۱۰۵۱ | ||||||||||
• فروپاشی | ۴۳۳/۱۰۵۱۵۳۶/۱۱۴۱ | ||||||||||
|
بنیادگذار این دولت، ابوجعفر محمد بن رستم دشمنزیار ملقب به «علاءالدوله محمد» نامدار به «ابن کاکویه» است. کاکویه واژهای فارسی و به معنای دایی است زیرا پدر علاءالدوله، دایی مجدالدولهٔ دیلمی و به گفتاری داییِ مادر او بود. نام پدر علاءالدوله در سکهها، «دشمنزار» ثبت شده، ولی تاریخنویسان آن را «دشمنزیار» نوشتهاند و به گمان بسیار دشمنزار و کاکویه به یک شخص یعنی همان پدر علاءالدوله گفته میشده است. رستم دشمنزیار، دایی مجدالدولهٔ دیلمی، در شهریارکوه فرمانروایی میکرد. قابوس بن وُشمگیر، امیرِ زیاری، اسپهبد شهریار بن دارای باوندی را برای نبرد با رستم بن مرزبان روانه کرد. اسپهبد شهریار رستم را شکست داد و در آن نواحی خطبه به نام قابوس، امیر زیاری، خواند.[1][2] دربار علاءالدوله محمد، مشوق امیران و دانشمندان بود و فیلسوف نامدار ایرانی، ابن سینا تا هنگام مرگ وزارت او را داشت. دانشنامهٔ علایی نوشتهٔ ابن سینا و نیز نزهتنامهٔ علایی نوشتهٔ شهمردان بن ابیالخیر رازی، هردو به علاءالدوله تقدیم شدهاست. تاختنهای ترکان غز وضع سیاسی ایران را به کلی دگرگون ساخت و کاکوییان را مانند دیگر نیروهای دیلمی به حالت دفاعی درآورد. هنگامی که ابنکاکویه در سال ۴۳۳ق (۱۰۴۱م) مرد و پسرش فرامرز در اصفهان به جای او نشست ولی ناچار شد سروری سلجوقیان را به رسمیت بشناسد.[3]