جستانیان
From Wikipedia, the free encyclopedia
جُستانیان، آل جستان و آل وهسودان نیز خوانده شدهاند، خاندانی دیلمی[2] بودند که در اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم میلادی (اواخر قرن دوم تا اواخر قرن چهارم هجری) از رودبار در دیلم، بخش کوهستانی گیلان، فرمان میراندند.[3] آنان در نواحی کوهستانی رودبار الموت امارتی کوچک و محلی داشتند که تختگاهشان بود (و امروزه در استان قزوین واقع است) و وسعت قلمروشان طالقان و سواحل شاهرود و سفیدرود را در بر میگرفت. در تاریخهای عمومی و دینیِ نخستین، پادشاهان محلی دیلم را غالباً با عنوان صاحب الدیلم، ملک الدیلم، رئیس الدیلم، مرزبان الدیلم و پادشاه دیلم یاد شده است.[4]
جستانیان جستانیان جستانیان | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۷۹۱–قرن ۱۱ | |||||||||
سکه یک درهمی خسروشاه پسر ماناذر از حکام جستانی؛ ضرب رودبار ۳۶۱ هـ ق | |||||||||
پایتخت | رودبار[1] | ||||||||
دین(ها) | مزدیسنا (۷۹۱–۸۰۵) اسلام (۸۰۵-قرن ۱۱) | ||||||||
حکومت | سلطنتی | ||||||||
شاه | |||||||||
• ۷۹۱–۸۰۵ | جستان یکم (نخستین) | ||||||||
• ۹۷۲–۱۰۰۴ | خسرو شاه (آخرین) | ||||||||
دوره تاریخی | قرون وسطی | ||||||||
• بنیانگذاری | ۷۹۱ | ||||||||
• فتح توسط اسماعیلیان الموت | قرن ۱۱ | ||||||||
|
آنها بیشتر به دلیل مقاومت در برابر حمله سپاهیان عرب به درون گیلان طی قرون هشتم و نهم، به خصوص در رابطه با منازعات بین خلفای عباسی و زیدیهای طبرستان و گیلان شناخته میشوند. قدیمیترین شاهد دربارهٔ آنها به سال ۸۰۵ برمیگردد وقتی مرزبان بن جستان پس از دریافت ضمانت رفتار امن از خلیفه هارون الرشید او را در ری ملاقات کرد و هدایا و خلعتهای افتخار از او گرفت. آخرین شاهی که از این خاندان در منابع ذکر شده مهدی پسر خسرو فیروز است که قبل از ۹۳۱ قدرت را از دست داد وقتی سالاریان دیگر خاندان محلی دیلم را فتح کردند. نامهای جستان و وهسودان در هر دو خانواده معمول اند. محتمل احمد کسروی که جستانیان یک قرن دیگر به عنوان شاهزادگان کوچکتر به حکمرانی ادامه دادند ممکن است. به هر حال جستان ابراهیم، که ناصر خسرو از او به عنوان فرمانروای مقتدر طارم نام میبرد احتمالاً ربطی به خاندان جستانی ندارد.[5]