سردهای از ماموتان From Wikipedia, the free encyclopedia
ماستودون[1] یا پستانکدندان[2] (انگلیسی: Mastodon) یک نام غیررسمی است که برای اشاره به چندین گونه منقرضشده از راسته فیلسانان متعلق به سرده ماموت (Mammut) و خانواده ماموتان (Mammutidae) مورد استفاده قرار میگیرد. این جانوران از بستگان دور فیلهای امروزی و ماموتهای منقرضشده محسوب میشوند. ماستودونها از اواخر میوسن تا پایان پلیستوسن بومی آمریکای شمالی و مرکزی بودند و آخرین بازماندگان آنها پیش از انقراض تا دستکم ۱۱٫۰۰۰ سال پیش میزیستند.[3] ماستودونها جانورانی اجتماعی و بیشتر جنگلنشین بودند که مانند فیلهای امروزی هم از شاخ و برگ درختان و هم از علفهای زمینی با اولویت خوردن گیاهان درختی فصلی تغذیه میکردند.
ماستودون | |
---|---|
اسکلت ماستودون آمریکایی در موزه تاریخ طبیعی آمریکا | |
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | جانوران |
شاخه: | طنابداران |
رده: | پستانداران |
راسته: | فیلسانان |
تیره: | †ماموتان |
سرده: | †ماموت بلومنباخ، ۱۷۹۹ |
گونه نماد | |
Elephas americanum† (کر، ۱۷۹۲) | |
گونه | |
محدوده تخمینی پراکندگی ماموت (ماستودون) در جهان (مناطق اوراسیایی نقاط محل اختلاف است و ممکن است مربوط به پراکندگی گونههای غیر ماستودون باشند) | |
مترادف | |
|
ماستودون آمریکایی و ماستودون اقیانوس آرام آخرین و مشهورترین گونههای ماستودون محسوب میشوند که همراه با تعداد زیادی از بزرگزیاگان همزمان با شروع انقراض هولوسن از میان رفتند.[4] شکار گسترده بزرگزیاگان توسط انسانهای پیشاتاریخی اغلب به عنوان یکی از عاملان اصلی این موج انقراض شناخته میشود.
یوهان فریدریش بلومنباخ طبیعیدان اهل آلمان در سال ۱۷۹۹ با فرض اینکه بقایای ماستودون با بقایای منسوب به ماموت یکی هستند واژه ماموت (Mammut) را به عنوان سرده جدید برای نمونههای ماستودون برگزید.[5] این موضوع با مخالفت کالبدشناسان مواجه شد و آنها با اشاره به تفاوت در شکل دندانهای ماستودون با ماموت این دو را از یک سرده نمیدانستند. واژه ماستودون (Mastodon) مترادف علمی واژه Mammut و به نوعی جایگزین آن است که توسط ژرژ کوویه فرانسوی در سال ۱۸۱۷ ابداع شد و بیشتر در ادبیات غیررسمی کاربرد دارد.[6] ماستودون به معنی پستانکدندان است و این نام با توجه به شکل نوک تاج دندانهای آسیاب این جانوران که شبیه به نوک پستان است برای آنها انتخاب شد.[7][8] تا کنون گونههای متعددی به سرده ماموت (ماستودون) نسبت داده شدهاند اما امروزه تنها ۵ گونه به رسمیت شناخته میشوند:
سرده ماستودون متعلق به خانوادهای از فیلسانان به نام ماموتان است. مسیر تکاملی این خانواده حدود ۲۷ میلیون سال پیش از خانواده فیلان (فیلها و ماموتها) جدا شد. دستهنما زیر روابط خویشاوندی ماستودون آمریکایی به عنوان گونه شاخص سرده ماستودون را با چند گونه دیگر از فیلسانان منقرضشده و زنده نشان میدهد:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
بازسازیهای امروزی بر پایه بقایای استخوانی و برخی بافتهای نرم باقیمانده نشان میدهند که ماستودونها دارای همانندی ظاهری بسیاری با فیلها و تا حدود کمتری ماموتها بودند اما نسب مشترک نزدیکی با هیچکدام از این دو گروه نداشتهاند. در مقایسه با ماموتها این جانوران پاهای کوتاهتر، بدنی طویلتر و عضلات بیشتری داشتند.[9] جثه ماستودونها به بزرگی فیلهای آسیایی امروزی بود. متوسط ارتفاع گونه ماستودون آمریکایی تا شانه حدود ۲٫۳ بود که اندازهای بزرگ برای ماستودونهای ماده و کوچک برای ماستودونهای نر محسوب میشد. نرهای بزرگ بیش از ۲٫۸ متر طول قد داشتهاند و از بزرگترین ماستودونهای کشف شده یک نمونه نر ۳۵ ساله با نام AMNH 9950 است که حدود ۲٫۸۹ متر ارتفاع و ۷٫۸ تن وزن داشتهاست.[10] نمونه نر کشف شده دیگری نیز دارای حدود ۳٫۲۵ متر ارتفاع و حدود ۱۱ تن وزن بودهاست.[11]
با توجه به مشخصات مکانهای تجمع بقایای ماستودونها چنین میتوان استنباط کرد که این جانوران مانند فیلهای امروزی در گلههای خانوادگی متشکل از مادههای بالغ و بچههای نابالغ زندگی میکردند. نرها پس از بلوغ گله را ترک میکردند و به تنهایی یا در دسته کوچکی از نرها به زندگی خود ادامه میدادند.[12] همچنین مانند فیلها امروزی ماستودونها نیز فصل خاصی برای جفتگیری نداشتند و نرها و مادهها پس از آمادگی کامل از نظر جنسی به دنبال جفت مناسبی به منظور آمیزش جنسی میگشتند.[13]
به غیر از ماستودون آمریکایی دربارهٔ سایر گونههای شناخته شده ماستودون اطلاعات کمی وجود دارد. علت این موضوع زندگی این گونهها در مناطقی خاص با جغرافیای محدود بودهاست. ماستودون آمریکایی دارای بیشترین گستره پراکندگی در بین تمام گونههای ماستودون بود. سنگوارههای این جانور از آلاسکا در شمال تا فلوریدا در شرق ایالات متحده و ایالت پوئبلا در جنوب مکزیک یافت میشوند. همچنین بر اساس شواهد دامنه پراکندگی این گونه در اواخر پلیستوسن به هندوراس نیز رسیده بودهاست. شواهد کمی هم از حضور ماستودون آمریکایی در نیو انگلند وجود دارد. بررسی رژیم غذایی ماستودونها نشان میدهند که این جانوران جنگلزی بودند و انواع خاصی از درختان و درختچهها را به عنوان خوراک مصرف میکردند. عدم مهاجرت این جانوران به سمت مناطق آمریکای جنوبی در جریان تبادل بزرگ آمریکا نیز احتمالاً به دلیل رژیم غذایی خاص آنها بودهاست.
آخرین ماستودونها نزدیک به حدود ۱۰٫۵۰۰ سال پیش در آمریکای شمالی منقرض شدند. انقراض این جانوران بخشی از انقراض بزرگتر بزرگزیاگان در پایان پلیستوسن بود که اغلب کارشناسان این موضوع را نتیجه افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش فشار شکارهای سرخپوستان دیرین بر جمعیت بزرگزیاگان در حدود ۱۳٫۰۰۰ سال پیش به بعد میدانند. بررسیهای انجام شده روی عاج ماستودونها در منطقه دریاچههای بزرگ چند هزار سال پیش از انقراضشان نشان دهنده نوعی روند کاهش سنی دوران بلوغ در این جانوران است. این موضوع نشان دهنده زندگی در یک زیستگاه با شرایط سخت و نامطلوب نیست، بلکه میتواند نتیجه کاهش رقابت میانگونهای در اثر کاهش جمعیت توسط انسان بوده باشد.[14][15][16][17][18][19]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.