کیانیان
دومین دودمان پادشاهی ایران اساطیری / From Wikipedia, the free encyclopedia
کَیانیان یا کَیان (به اوستایی: 𐬐𐬀𐬎𐬎𐬌 ت.ت. 'کَوی'، به پارسی میانه: 𐭪𐭣 ت.ت. 'کَیـ(ـان)'؛ از سال ۲۴۳۲ تا ۳۰۸۴ پس از کیومرث) دومین دودمان پادشاهی ایران در اوستا، شاهنامه و اسطورهشناسی ایرانی پس از پیشدادیان و پیش از اشکانیان میباشد. پادشاهی کیانی بهدست کیقباد (با یاری رستم و زال) بنیاننهاده شد، پادشاهان کیانی ده تن بودند و نامورترین آنها، کیخسرو است و با مرگ اسکندر این پادشاهی ۶۵۲ ساله سرنگون میشود و جایش را به دودمان ملوکالطوایفی اشکانیان میدهد. پایتختهای کیانیان شهرهای اصطخر و بلخ گزارش شدهاست. پادشاهی کیانی به دو بخش پهلوانی (از کیقباد تا پایان پادشاهی کیگشتاسپ) و تاریخی (از آغاز پادشاهی کیبهمن تا اسکندر) بخشبندی میشود.
پادشاهی کَیانی کَیـ(ـان) 𐭪𐭣 کَوی 𐬐𐬀𐬎𐬎𐬌 کَیانیان | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۲۴۳۲–۳۰۸۴ (پس از کیومرث) | |||||||||
وضعیت | پادشاهی | ||||||||
پایتخت | |||||||||
دین(ها) |
| ||||||||
حکومت | پادشاهی موروثی | ||||||||
پادشاه | |||||||||
کیقباد | |||||||||
• ۱۲۰ سال (۲۵۳۲–۲۶۵۲ پس از کیومرث) | کیکاووس | ||||||||
• ۶۰ سال (۲۶۵۲–۲۷۱۲ پس از کیومرث) | کیخسرو | ||||||||
• ۱۲۰ سال (۲۷۱۲–۲۸۳۲ پس از کیومرث) | کیلهراسپ | ||||||||
• ۱۲۰ سال (۲۸۳۲–۲۹۵۲ پس از کیومرث) | کیگشتاسپ | ||||||||
• ۶۰ سال (۲۹۵۲–۳۰۱۲ پس از کیومرث) | کیبهمن | ||||||||
• ۳۲ سال (۳۰۱۲–۳۰۴۴ پس از کیومرث) | همای چهرزاد | ||||||||
• ۱۲ سال (۳۰۴۴–۳۰۵۶ پس از کیومرث) | داراب | ||||||||
• ۱۴ سال (۳۰۶۵–۳۰۷۰ پس از کیومرث) | دارا | ||||||||
• ۱۴ سال (۳۰۷۰–۳۰۸۴ پس از کیومرث) | اسکندر | ||||||||
دوره تاریخی | دوران اساطیری ایران | ||||||||
• بنیانگذاری | ۲۴۳۲ | ||||||||
• فروپاشی | ۳۰۸۴ (پس از کیومرث) | ||||||||
|
گروهی از خاورشناسان مانند یوهانس هرتل و ارنست هرتسفلد، کیانیان را با هخامنشیان یکسان دانسته و کوشیدهاند که پادشاهان کیانی و هخامنشی را با یکدیگر برابر نهند. هرتل باور داشت که زرتشت در زمان پادشاهی ویشتاسپ (پدر داریوش بزرگ) زندگی میکردهاست. او چنین پنداشتهاست که پادشاهان کیانی از کیقباد تا کیخسرو، سران تباران باختری ایران بودند و ممکن است شخصیت تاریخی داشته یا داستانی و اساطیری بودهباشند، ولی دیگر پادشاهان کیانی، همان شاهنشاهان هخامنشی بودهاند. ولی هرتسفلد از این نیز فراتر رفته و گفتهاست که نخستین پادشاهان کیانی، همان شاهان ماد بودهاند که هرودوت و کتزیاس از آنها نام بردهاند و کیخسرو نیز همان کوروش بزرگ است؛[1] ولی برخی از تاریخنگاران مانند مسعودی، حمزه اصفهانی، حمدالله مستوفی و … کیبهمن را با کوروش بزرگ یکسان میدانند.[2][3][4]