بالاترین سوالات
زمانبندی
چت
دیدگاه
زبان تاتی قفقاز
گویشی از زبان‌های جنوب غربی ایرانی و فارسی‌تبار از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد
Remove ads
زبان تاتی یا فارسی تاتی[۵][۶] گویشی از زبان فارسی یا یک زبان جنوب‌غربی ایرانی نزدیک به آن است[۷] که تات‌های قفقاز در جمهوری آذربایجان و روسیه در اروپا بدان گفتگو می‌کنند. امروزه آسی و تاتی تنها زبان‌های ایرانی باقی مانده هستند که به صورت بومی در بخشی از قارهٔ اروپا رایج‌اند.[۸] این گویش از تبار پارسی است اما برای دیگر گویشوران این زبان کاملاً فهمیدنی نیست.[۹] گویش‌هایی از تاتی به نام جهوری توسط یهودیان قفقاز و پارسرن توسط تات‌های ارمنی تکلم می‌شود. هریک از گویش‌های مسلمانان، یهودیان و مسیحیان دارای ویژگی‌های واژگانی و دستوری خاص خود هستند.
Remove ads
پیشینه
زبان تاتی که زبان تات‌های قفقاز می‌باشد را زبان بازماندگان سپاهیان ساسانی دوران انوشیروان دانسته‌اند.[۱۰] این زبان که از شاخهٔ جنوب‌غربی و نزدیک به فارسی دانسته شده در احسن التقاسیم مقدسی نام آن به عنوان آرانی یادش ده و مقدسی خاطرنشان ساخته که زبانشان با دری خراسانیان یکی است و فقط در برخی حروف با یکدیگر اختلاف دارند.[۱۱] بنظر می‌رسد در گذشته محدودهٔ زبان تاتی در منطقهٔ قفقاز بسیار بزرگ‌تر بوده باشد و با توجه به حکومت طولانی مدت شروانشاهان که حامی زبان فارسی در قفقاز بودند و تا زمان صفویان بر منطقه استیلا داشتند احتمالاً این زبان رشد و گسترش بیشتری داشته است. این زبان در سال ۱۹۰۱ بیش از ۱۳۵٬۰۰۰ نفر گویشور داشته است.[۱۲] امروزه با وجود چندین برابر شدن جمعیت منطقه قفقاز زبان تاتی قفقازی تنها ۲۳٬۰۰۰ گویشور دارد.[۱۳] این زبان که در آذربایجان به نفع ترکی آذربایجانی به‌شدت در حال عقب‌نشینی است و از سوی یونسکو در فهرست زبان‌های در خطر جای گرفته است.[۱۴]
Remove ads
واج‌شناسی
اطلاعات زیر مربوط به گویش آبشرونی است:[۱۵]
همخوان‌ها
واکه‌ها
Remove ads
گویشوران
- این را نیز ببینید: تات‌های قفقاز
گویشوران زبان تاتی به سه دسته تقسیم می‌شوند که سه لهجه مجزا نیز برای خود داند:
- تات‌های مسلمان که در آبشوران، خیزین، دوه‌چی و برخی نواحی مجاور آن زندگی می‌کنند و مسلمان می‌باشند.
- تات‌های یهودی که که بیشتر آنان به اسرائیل مهاجرت نموده‌اند و به زبان تاتی سخن می‌گویند. این افراد خود را «داغ جودی» یا «یهودی کوهستان» می‌نامند و سرزمین اصلی شان داغستان روسیه است.
- تات‌های مسیحی: یا تات‌های ارمنی که در روستاهای ماتراسه و بخش اسماعیل‌لی و روستای کیلوز و بخش دوه‌چی و ارتاشِن و قوبا و برخی نواحی دیگر به‌سر می‌برند. این دسته از تات‌ها مسیحی مذهب هستند و گاهی آنان را تات‌های ارمنی نیز می‌نامند.
گویش‌ها
نوشتار
تاتی امروزه در جمهوری آذربایجان به الفبای لاتین و در روسیه به الفبای سیریلیک نوشته می‌شود. تا سال ۱۹۲۸ تات‌های مسلمان به الفبای فارسی و تات‌های یهودی نیز به الفبای عبری می‌نوشتند. الفباهای لاتین و سیریلیک تاتی به شرح زیرند:
|
|
Remove ads
نمونه‌ها
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads