اثر طبیعی ملی ایران(به انگلیسی:Natural Monument) از نظر مقررات سازمان محیط زیست ایران، پدیدههای نمونه یا مجموعههای گیاهی و جانوری (زیستمحیطی) نادر یا زمینچهرها و چشماندازهای کمنظیر، ویژه و غیرقابل جایگزین هستند که از دیدگاه علمی، تاریخی یا طبیعی دارای ارزش حفاظتی باشند، اثر طبیعی ملی، با تعیین محدوده از آنها حراست میشود.[1][2]
گونه گیاهی سوسن چلچراغ گیلان: با توجه به نادر بودن این گل سازمان محیط زیست پیرامون رویشگاه طبیعی سوسن چلچراغ را محصور نموده و اعلام کرده است که هر گونه بهرهبرداری از آنجا تنها با مجوز رسمی ممکن خواهد بود.
طبیعت علم کوه مازندران: قله علمکوه از قابلیتهای مناسب کوهنوردی و یخچالها و چشماندازهای بی نظیر، برخوردار است. از گونههای جانوری واقع در این منطقه میتوان از کل و بز، خرس قهوهای، پلنگ، کبک دری و از گونههای گیاهی میتوان از ارس خزنده و از گیاهان بالشتکی نظیر گون نام برد.
غار ماهیکور: غاری است که در استان لرستان، در بخش پاپی و در نزدیکی روستایی به نام لِوَن واقع شده است. این غار تنها اثر طبیعی ملی استان لرستان است. این اثر در سال ۱۳۸۴ به عنوان اثر طبیعی ملی ثبت شده است. دو نمونه نادر و منحصربهفرد از ماهیانِ کور در این غار وجود دارند که مشابه آنها در هیچ نقطه دیگری از جهان یافت نشده است. این ماهی قدرت بینایی ندارد و بهطور کامل کور است و هیچگونه شواهدی از چشم خارجی در آنها دیده نمیشود و به دلیل اینکه در آبهای زیرزمینی و در تاریکی غارها زندگی میکنند، به ماهی کور غارزی معروف هستند. کپورماهی کورغار ایرانی، با نام علمی «Iranocypris typhlops» و سگ ماهی کورغار، با نام علمی «Paracobits smithi» دو گونه منحصر به فرد و در معرض خطر انقراض موجود در این غار هستند.