آشوریان و آذربایجان غربی در جنگ جهانی اول
کشتار ایرانیان در خلال جنگ جهانی اول / From Wikipedia, the free encyclopedia
جلو، نام منطقهای کوهستانی در جنوب دریاچه وان در ناحیهٔ حکاری ترکیهاست[1] که تا پیش از جنگ اول جهانی محل زندگی طایفهای از قوم آشوری در عثمانی بود. بدنبال همپیمان شدن آشوریها با روسیه در جنگ و رخدادن نسلکشی آشوریها در عثمانی، جمعیت بزرگی از آشوریها به ایران فرار کردند. بدنبال روسها و جلوها، لشکریان عثمانی و دستههای مسلح کرد همپیمان ایشان[2][3] به غرب آذربایجان ایران آمدند و خاک ایران صحنه جنگ این نیروهای متخاصم شد. جنگ دامنهدار دولتها در خاک ایران و مسلح نمودن گروهای قومی و دینی طرفدارشان زمینهساز تلفات غیرعادی ایرانیان (اعم از آذری، کرد، ارمنی و آشوری) در غرب آذربایجان شد، (آشوریها خواهان همکاری سمیتکو جهت تصرف تبریز بودند. مخالفت سمیتقو و کشتن مارشیمون)، توسط اسماعیل آقا سمیتقو، باعث کینهتوزی آشوریها و مرگ بخش بزرگی از ایرانیان شده و باز هنگام غلبه جلوها بر عثمانیان و کردها، تعداد بسیار زیادی از ایرانیان کشته شدند. سمیتقو به بهانهٔ کشته شدن برادرش جعفر آقا در روستاهای پیرامون ارومیه که برخی شیعهنشین و برخی آسوری و حتی روستاهایی که کردنشین بودند، با حمایت و پشتیبانی عثمانیان قتل و غارت میکرد.[4][5] جلوها هم با پشتیبانی روسها، انگلیسیها و فرانسویان تشکیلات نظامی به وجود آورده بودند و افراد محلی را غارت و کشتار مینمودند.[6] بعضی از نویسندگان[7] از جمله علی خامنهای، این وقایع را توطئه خارجیان برای جدا نمودن این ناحیه از ایران و تبدیل آن به یک کشور مسیحی میدانند.[8] ایران با وجود بیطرفی، در جنگ اول جهانی، حدود یک چهارم کل جمعیت خود را در درگیریها، قحطی و همهگیری بیماریها از دست داد، اما اوضاع در شمال ایران، مخصوصاً آذربایجان غربی از همه جا بدتر بود.[9]