From Wikipedia, the free encyclopedia
الانزاپین (به انگلیسی: Olanzapine) اولانزاپین که با نام تجاری زیپرکسا فروخته میشود، یک داروی ضدروانپریشی آتیپیک است که در درجه اول برای درمان اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی استفاده میشود.[1] در موارد ابتلا به اسکیزوفرنی، از دارو میتوان برای درمان درازمدت و همینطور در دوران اولیه ظهور علائم بیماری استفاده نمود.[2] دارو را میتوان به صورت تزریق در عضلات و به صورت خوراکی مصرف کرد.[3] عوارض شایع آن نیز شامل اختلالات حرکتی، سرگیجه، خستگی مفرط، یبوست و خشکی دهان است.[4] عوارض جانبی دیگر شامل افت فشار خون هنگام ایستادن، واکنشهای آلرژیک، سندرم بدخیم نورولپتیک، افزایش قند خون، تشنج، بزرگشدن پستان مردانه، اختلال در نعوظ و نهایتاً افزایش احتمال مرگ در افراد مسن مبتلا به زوال عقل است.[5][6] استفاده از دارو در مادرانی که در ماههای آخر زایمانشان هستند احتمال ابتلای نوزاد به اختلالات حرکتی در هفتههای اولیه تولدشان را بالا میبرد.[7]اگرچه نحوه اثر کاملاً مشخص نیست، اما دارو مهارکننده بازجذب دوپامین و سروتونین است.[8]اولانزاپین در سال ۱۹۷۱ ثبت اختراع شد و در سال ۱۹۹۶ برای استفاده پزشکی در ایالات متحده تأیید گردید.[9][10] داروی فوق به عنوان یک داروی ژنریک تجویز میشود.[11]در سال ۲۰۱۷، این دارو با تجویز بیش از دو میلیون نسخهای در سال، ۲۳۹مین داروی رایج در ایالات متحده بود.[12]
دادههای بالینی | |
---|---|
روش مصرف دارو | خوراکی بهصورت قرص؛ شیافی و نیز (در کشورهای دیگر با تزریق عضلانی نیز تجویز میشود) |
گروه دارویی | مشتقات تینو بنزودیازپین |
دادههای فارماکوکینتیک | |
زیست فراهمی | ۸۷٪ |
متابولیسم | کبدی |
نیمهعمر حذف | ۲۱ تا ۵۴ ساعت |
دفع | ۵۷٪ از راه ادرار و ۳۰٪ از راه مدفوع دفع میشود. |
شناسهها | |
شمارهٔ سیایاس | |
پابکم CID | |
CompTox Dashboard (EPA) | |
ECHA InfoCard | 100.125.320 |
دادههای فیزیکی و شیمیایی | |
فرمول شیمیایی | C17H20N4S |
جرم مولی | ۳۱۲٫۴۳۹ |
نقطه ذوب | ۱۹۵ درجه سلسیوس (۳۸۳ درجه فارنهایت) |
مقادیر مصرفی دارو به شکل قرص: ۲٫۵، ۵، ۱۰ و ۱۵ میلیگرم است.
قدم اول رواندرمانی اسکیزوفرنی تجویز داروهای ضدروانپریشی است، که اولانزاپین یکی از این درمانهاست.[13]چنانکه پیداست اولانزاپین در کاهش پیدایش علائم اولیه اسکیزوفرنی، اسکیزوفرنی زودرس و علائم تشدید شونده حاد، مؤثر است.[14][15][16][17] تعیین سودمندی دارو اگرچه دشوار است، دستکم نیمی از داوطلبان آزمایش پیش از آن که دوره شش هفتهای درمان تکمیل شود از آزمایش انصراف دادند.[18]درمان با اولانزاپین، ممکن است باعث افزایش وزن و افزایش سطح کلسترول و گلوکوز شود، چنانکه بیشتر داروهای ضد روانپریشی نسل دومی بانی بروز چنین عوارضی میشدند.[19]
اولانزاپین توسط مؤسسه ملی بهداشت و مراقبت به عنوان وهله اول درمان مانیای حاد در اختلال دوقطبی توصیه گردیده است.[20] هالوپریدول، ریسپریدون، کوئتیاپین، در زمره دیگر داروهایی هستند که به عنوان قدم اول درمان مانیا در اختلال دوقطبی کاربرد دارند.[21] داروی فوق در کنار فلوکستین به عنوان قدم نخست درمان افسردگی حاد در اختلال دوقطبی و همینطور به عنوان گام دوم تداوم درمانی اختلال دو قطبی تجویز میشود.[22] تحقیقی در سال ۲۰۱۴ چنین نتیجه گرفت که اولانزاپین به همراه فلوکستین در بین ۹ روش درمان، موثرترین شیوه درمانی افسردگی دوقطبی است.[23]
اثر ضدروانپریشی الانزاپین از طریق اثرات آنتاگونیستی آن بر روی گیرندههای دوپامین و سروتونین اعمال میشود.الانزاپین همچنین موجب مهار بازجذب سروتونین و دوپامین، در انتهای پیشسیناپسی اعصاب دستگاه عصبی مرکزی (CNS) میشود.
(البته برخی از این عوارض بسیار نادر هستند و ممکن است در اغلب بیماران هیچگاه رخ ندهند)
اولانزاپین از نظر درمانی برای معالجه بیماری روانی جدی استفاده میشود. گاهی اوقات، میتواند اثر متضاد داشته باشد و در یک زیر گروه کوچک از افراد، واکنشهای جدی پارادوکسیکال را برانگیزد و باعث ایجاد تغییرات غیرمعمول در شخصیت، افکار یا رفتار شود. توهم و افکار بیش از حد در مورد خودکشی نیز با استفاده از اولانزاپین مرتبط بودهاست.[30]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.