آذر برزینمهر
یکی از آتشان مقدس کیش زرتشتی، از گونه آتش بهرام / From Wikipedia, the free encyclopedia
بُرزینمِهر یا آذَرِ بُرزینمِهر؛ نام یکی از آتشهای مقدس کیش زرتشتی است که از گونه آتش بهرام[1] و یکی از سه آتشکده بزرگ ایران پیش از اسلام بوده[2] و بر روی کوه ریوند خراسان[3] و در نزدیکی دریاچه سووَر[4][5][6] بُرزینمِهر: آتشِ خاصِ واستریوشان (= کشاورزانِ) ایرانزمین، در دوره ساسانیان و دورانهای پیش از آنان، در کنار دو آتشکده اساطیری-تاریخی دیگر: آذر گُشنَسپ (= آتشِ شاهان و رزمیان) و آذر فرنبغ (= آتشِ روحانیان) از جایگاه و احترام ویژهای برخوردار بودهاست.[7]
آذَر بُرزینمِهر | |
---|---|
نام | آذَر بُرزینمِهر |
کشور | ایران |
استان | خراسان (بر کوه رِیْوَند) |
اطلاعات اثر | |
نامهای دیگر | برزینمهر، آذرمهر، آذربرزین، برزین، آذر سودیمهر، آذر پرسود |
کاربری | آتشکده |
دیرینگی | عصر مهرپرستی، پارتیان، ساسانیان |
بانی اثر | گشتاسب |
نام این سه آتشکده، با واژه آذر (= آتش) آغاز شدهاست. آذر در آیین مزدیسنا (کیش زرتشت)، نام ایزد نگهبان آتش است و آتش، نشانه آشکار حضور اهورامزدا است که از آسمان، فرود آمده و ضد دیوان و ستمگران میجنگد.[12] این ایزد، در کتاب اوستا، با عنوان «پسر اهورامزدا» خطاب شده، که نشاندهنده بلندی جایگاه او در کیش زرتشت است.[13] آذر (آتش)، پیامبر (یا پیک) میان مردم و اهورامزداست و مقدس شمرده میشود؛ آتش مقدس، در روندی طولانی و دشوار، تطهیر میگردد؛ چنانکه شانزده آتش از منابع مختلف، گردآوری شده و آنگاه ۱۱۲۸ بار آن را تطهیر میکنند و این فرایند، یک سال طول میکشد و آتش بهرام، پدید میآید. بر پایه باورهای اساطیری ایران؛ در جهان، پنج گونه آتش مینوی مقدس وجود دارد. برزینمهر، گشنسب و فرنبغ، از گونه آتش مقدس سپِنیشت میباشند که برای ساختن آن: یکهزار آتش، از جاهای گوناگون، فراهم گردیده و در جریان مراسمی دشوار، آتشی یگانه پدید آمده و سرانجام آتش بلندسود (که مینوی آتشهاست) از نزد اهورامزدا پایین آمده در آن جای گرفته و روانِ آتش میگردد.[14] آتش را در ظرفی به نام آتشدان (یا آفرینگان) نگهداری مینمایند که در میان ساختمان آتشکده جای میگیرد. آتشکده، مکان مقدس و نیایشگاه زرتشتیان است.[15] روایت است که اهورامزدا، خود، سه آتش برزینمهر، فرنبغ و گشنسب را به صورت آتش بهرام نشانید. این سه آتش، از ایزد بهرام و سروش، پشتیبانی و یاری میگیرند.[16]