بلغور
From Wikipedia, the free encyclopedia
بَلغور ترکی گِمنِه فارسی به خود غلهای که پخته و خشک کرده در آسیاب آن را بشکنند چنانکه آرد نشود گویند، در زبان لری به گندم پخته و نیم شکسته هُروش می گویند.همچنین آش و خوراکی است که از گندم یا جوی پخته خشک شده نیمکوب تهیه میشود. این خوراکی نباید با جریش که گندم یا جوی شکسته شده است اشتباه گرفته شود چون در تهیه جریش از گندم یا جو بدون پختن استفاده میشود.
برای تهیه بلغور یا گمنه گندم پخته را پس از خشک شدن با آسیاب خرد میکنند، نه به نرمی آرد بلکه به درشتی لپهٔ ماش و کوچکتر و بزرگتر. قدما از برنج کمتر و شاید سالی یک یا دو بار استفاده میکردند و بیشتر از غذاهایی مانند شب چره، به جای شام و پلوی بلغور یاگمنه آش بلغور همدان استفاده میکردند. از آنجا که نمیتوان گندم یا جو را به مدت طولانی نگاه داشت، گندم یا جو را پس از پوست گرفتن با آب یا شیر نیم پخت کرده و سپس خشک مینمودند و در هاون نیمکوب کرده و نگاه میداشتند.[1]
بلغوریاگمنه را میتوان مدتها نگاهداری کرد بدون آنکه کپک بزند یا بوی رطوبت بگیرد و در مواقع ضرورت میتوان با آن آش یا پلو تهیه کرد. هر کیلوگرم بلغور یاگمنه پخته شده حاوی ۸۰ میلیگرم کلسیم، ۴۰۰ میلیگرم فسفر، ۱۰ میلیگرم آهن، ۶۰۰ میلیگرم پتاسیم است و حدود ۸۵۰ کالری انرژی تولید میکند.[1]
از نظر لغوی، بُلغوریا گمنه بهطور عام به معنی هرچیز درهمشکسته و درهمکوفته است و در اصطلاح، بلغوریا گمنه کردن یعنی نامفهوم، غلط و شکسته حرف زدن.[2]