توبهنامه باب
From Wikipedia, the free encyclopedia
توبهنامه باب نامهای است که گفته میشود باب پس از مناظره با روحانیون و در حضور ناصرالدینشاه که در آن زمان ولیعهد بود نوشتهاست. این سند اولین بار توسط ادوارد براون منتشر شد.[1] در عین حال عدهای این توبهنامه را جعلی میدانند چرا که مهر و امضا ندارد، مخاطب توبهنامه معلوم نیست و همچنین سندی بدون تاریخ است.[2] خود براون هم در انتساب نامه به باب تردید دارد.[1] عبّاس امانت معتقد است این سند با سبک نوشتاری باب همخوانی ندارد و توسط مقامات دولتی در تبریز برای بیاعتباری باب و خشنودی شاه جعل شدهاست.[2] وی معتقد است با وجود فشار زیادی که بر روی باب برای توبه و از بین بردن جنبش بابی بود وی توبه نکرد و تا آخر بر عقیده خود ثابت ماند.[3] از این رو او را در ملأ عام در میدان سربازخانه تبریز تیرباران کردند تا هم جنبش بابی خاموش شود و هم اقتدار حکومت قاجار به صدارت وزیر جدید به نمایش گذاشته شود.[3] به اعتقاد امانت در بهترین حالت ممکن است توبهنامه توسط مقامات دولتی تبریز آماده شده باشد ولی باب از امضای آن سرباز زدهاست.[2] دنیسِن رآس هم معتقد است مجلس محاکمه باب در تبریز به امید توبه وی با وعد و وعید تشکیل شده بود و از آنجا که او حاضر به توبه نشد فرمان مرگ وی صادر شد.[4] همچنین منبع دیگری ذکر میکند که فشار زیادی بر روی باب بود تا توبه کند و دعاوی و نوشتههای خود را انکار نماید.[5][6] باب اما در عوض بیپرده ادعای قائمیت خود را در مجلس محاکمه تبریز علنی کرد و تا آخر با وجود فشار علماء در تبریز توبه نکرد.[6]
دنیس مکین نیز در این باره مینویسد که ما سندی در دست داریم که در آن باب، پیامبر جوان، هر گونه ادعای الهی را پس میگیرد. این سند احتمالاً مدت کمی پس از دادگاه تبریز و ظاهراً به خط باب است.[7]