خورشیدگرفتگی
سایه ی ناشی از پوشاندن خورشید توسط ماه / From Wikipedia, the free encyclopedia
خورشیدگرفتگی یا کسوف (به پهلوی، مهرتَمیک) زمانی رخ میدهد که بخشی از زمین در سایهای که ماه بهطور کامل یا جزئی جلوی نور خورشید را میگیرد، فرومیرود. این زمانی رخ میدهد که خورشید، ماه و زمین در یک راستا قرار گیرند. چنین همترازی همزمان با ماه جدید (سیزیژی) است که نشان میدهد ماه نزدیکترین به دایرةالبروج است.[2] در یک کسوف کامل، قرص خورشید بهطور کامل توسط ماه پوشیده میشود. در کسوفهای جزئی و حلقوی، تنها بخشی از خورشید پوشیده میشود.
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
خورشیدگرفتگی کامل زمانی رخ میدهد که ماه بهطور کامل قرص خورشید را بپوشاند، همانطور که در این خورشیدگرفتگی در سال ۱۹۹۹ مشاهده شد. برجستگیهای خورشیدی را میتوان در امتداد اندام (به رنگ قرمز) و همچنین رشتههای گسترده تاجی مشاهده کرد. |
خورشیدگرفتگی حلقوی (سمت چپ) زمانی رخ میافتد که ماه خیلی دور باشد و قرص خورشید را کاملاً بپوشاند خورشیدگرفتگی ۲۰ مه ۲۰۱۲. در طی یک "خورشید گرفتگی جزئی" (سمت راست)، ماه تنها بخشی از قرص خورشید را مسدود میکند خورشید گرفتگی ۲۳ اکتبر ۲۰۱۴). |
اگر ماه در مداری کاملاً دایرهای، کمی نزدیکتر به زمین، و در همان صفحه مداری قرار میگرفت، هر ماه جدید خورشیدگرفتگی کاملی داشت. با این حال، از آنجایی که مدار ماه بیش از ۵ درجه نسبت به مدار زمین به دور خورشید کج است، سایه آن معمولاً زمین را از دست میدهد. خورشیدگرفتگی تنها زمانی رخ میدهد که ماه در طول ماه جدید به اندازه کافی به صفحه دایرةالبروج نزدیک شود. برای همزمانی این دو رویداد باید شرایط خاصی رخ دهد زیرا مدار ماه در گرههای مداری خود دو بار در هر ماه دراکونی (۲۷٫۲۱۲۲۲۰ روز) از دایرةالبروج عبور میکند در حالی که یک ماه جدید در هر ماه سینودی (۲۹٫۵۳۰۵۹ روز) یک بار رخ میدهد؛ بنابراین، خورشیدگرفتگی (و ماهگرفتگی) تنها در طول فصول خسوف رخ میدهد که منجر به حداقل دو، و تا پنج، خورشیدگرفتگی در هر سال میشود. بیش از دو مورد از آنها میتواند خسوف کامل باشد.[3][4]
کسوف کامل نادر است زیرا زمان ماه جدید در فصل خسوف باید دقیقتر باشد تا بین ناظر (روی زمین) و مراکز خورشید و ماه هماهنگ شود. علاوه بر این، مدار بیضی شکل ماه اغلب آن را به اندازه کافی از زمین دور میکند که اندازه ظاهری آن به اندازهای بزرگ نیست که بتواند خورشید را بهطور کامل مسدود کند. خورشیدگرفتگی کامل در هر مکان خاص نادر است زیرا کلیت فقط در امتداد یک مسیر باریک در سطح زمین وجود دارد که توسط سایهٔ کامل یا سایهٔ ماه ردیابی میشود.
کسوف یک پدیدهٔ طبیعی است. با این حال، در برخی از فرهنگهای باستانی و مدرن، خورشیدگرفتگی به دلایل ماوراءطبیعی نسبت داده میشد یا به عنوان نشانههای بد تلقی میشد. خورشید گرفتگی کامل میتواند برای افرادی که از توضیح نجومی آن بیخبرند ترسناک باشد، زیرا به نظر میرسد خورشید در طول روز ناپدید میشود و آسمان در عرض چند دقیقه تاریک میشود.
از آنجایی که نگاه مستقیم به خورشید میتواند منجر به آسیب دائمی چشم یا نابینایی شود، هنگام مشاهده خورشیدگرفتگی از روشهای ویژه محافظت از چشم یا مشاهده غیرمستقیم استفاده میشود. مشاهده تنها فاز کل خورشیدگرفتگی کامل با چشم غیر مسلح و بیمحافظت، بیخطر است. این عمل باید با دقت انجام شود، اگرچه کاهش شدید درخشندگی خورشید با ضریب بیش از ۱۰۰ بار در آخرین دقیقه قبل از کلیت، مشخص میکند که چه زمانی کلیت شروع شدهاست و برای آن تغییرات شدید و دیدگاه تاج خورشیدی است که مردم را به سفر به منطقه کلی سوق میدهد (فازهای جزئی بیش از دو ساعت طول میکشد در حالی که فاز کل میتواند حداکثر حداکثر ۷/۵ دقیقه برای هر مکان و معمولاً کمتر طول بکشد). افرادی که تحت عنوان تعقیبکننده خورشیدگرفتگی یا کسوف شناخته میشوند، حتی به مکانهای دوردست سفر میکنند تا خورشیدگرفتگیهای مرکزی را مشاهده کنند.[5][6]