From Wikipedia, the free encyclopedia
دولت نخست محمد مصدق یکی از دولتهای دوران پادشاهی مشروطه در دورهٔ پهلوی است که از اردیبهشت ۱۳۳۰ تا تیر ۱۳۳۱ فعالیت کرد. رئیس این دولت، محمد مصدق بود.
دولت نخست محمد مصدق | |
---|---|
کابینه کشور شاهنشاهی ایران | |
نخستوزیر ایران | |
تاریخ تشکیل | ۸ اردیبهشت ۱۳۳۰ |
تاریخ انحلال | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ |
افراد و سازمانها | |
رئیس کشور | محمدرضا پهلوی |
رئیس دولت | محمد مصدق |
پیشینهٔ رئیس دولت | نمایندهٔ مجلس شورای ملی وزیر امور خارجه (۱۳۰۲) والی آذربایجان (۱۳۰۱–۱۳۰۰) وزیر مالیه (۱۳۰۰) والی فارس (۱۳۰۰–۱۲۹۹) |
جانشین رئیس دولت | سید باقر کاظمی |
شمار وزیران | ۱۲ |
وزیران کناررفته (درگذشت/استعفا/برکناری) | ۱۶ (۹ استعفا، ۶ جابجایی، ۱ برکناری) |
شمار اعضا | ۲۶ وزیر + ۲ وزیر مشاور |
حزب عضو | جبهه ملی ایران |
وضعیت در مجلس | اقلیت مؤثر[1]
۸ از ۱۳۶ (۶٪) |
پیشینه | |
انتخابات(ها) | انتخابات مجلس شورای ملی (۱۳۲۸) |
دوره(های) مجلس | مجلس شانزدهم مجلس هفدهم |
پیشین | علاء ۱ |
پسین | مصدق ۲ |
با استعفای حسین علاء از نخستوزیری، مجلس شورای ملی در جلسهٔ خصوصی روز ۷ اردیبهشت ۱۳۳۰، تمایل خود به زمامداری مصدق — نمایندهٔ اقلیت و رئیس کمیسیون مخصوص نفت — را ابراز کرد و محمدرضاشاه در ۸ اردیبهشت، مصدق را به نخستوزیری منصوب کرد. مصدق، هیئت وزیران را در روز ۱۱ اردیبهشت به شاه، در روز ۱۲ اردیبهشت به مجلس شورای ملی، و در روز ۱۴ اردیبهشت به مجلس سنا معرفی کرد.[2]
توضیح: رئیس مجلس شورای ملی در رأیگیریها شرکت نداشت.[7]
مقام | نام | آغاز تصدی | پایان تصدی | حزب سیاسی | منبع | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
نخستوزیر | محمد مصدق[persian-alpha 1] | ۸ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | جبهه ملی | [12] | ||||
وزیران | |||||||||
وزیر اقتصاد ملی | شمسالدین امیرعلائی[persian-alpha 2] | ۱۷ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۱۰ مرداد ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [14] | ||||
علی امینی | ۹ آذر ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [15] | |||||
وزیر امور خارجه | سید باقر کاظمی | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | جبهه ملی | [16] | ||||
وزیر بهداری | محمدحسن لقمانادهم | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۲ مهر ۱۳۳۰ | مستقل | [16] | ||||
محمدعلی ملکی | ۱۱ مهر ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [17][18] | |||||
وزیر پست و تلگراف و تلفن | یوسف مشار | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۹ آذر ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [16] | ||||
غلامحسین صدیقی | ۲۰ آذر ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | جبهه ملی | [19] | |||||
وزیر جنگ | علیاصغر نقدی | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۹ آذر ۱۳۳۰ | نظامی | [16] | ||||
مرتضی یزدانپناه | ۹ آذر ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | نظامی | [15] | |||||
وزیر دارایی | محمدعلی وارسته | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۲ مهر ۱۳۳۰ | مستقل | [16] | ||||
محمود نریمان[persian-alpha 3] | ۱۱ مهر ۱۳۳۰ | ۹ آذر ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [17][20][21] | |||||
علیاصغر فروزان* | ۲۰ آذر ۱۳۳۰ | ۲۳ اسفند ۱۳۳۰ | مستقل | [19] | |||||
محمدعلی وارسته | ۲۳ اسفند ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [22] | |||||
وزیر دادگستری | علی هیئت | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۹ آذر ۱۳۳۰ | مستقل | [16] | ||||
شمسالدین امیرعلائی | ۹ آذر ۱۳۳۰ | ۱۶ بهمن ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [15] | |||||
حسن سمیعی* | ۱۶ بهمن ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [23][24] | |||||
وزیر راه | جواد بوشهری | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [16] | ||||
وزیر فرهنگ | کریم سنجابی | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۹ آذر ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [16][20] | ||||
محمود حسابی | ۱۳ آذر ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [25] | |||||
وزیر کار | محمدابراهیم امیرتیمور کلالی[persian-alpha 4] | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۱۰ آذر ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [16][26][27] | ||||
ابراهیم خلیل عالمی | ۲۸ دی ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | جبهه ملی | [28] | |||||
وزیر کشاورزی | حسنعلی فرمند[persian-alpha 5] | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۹ آذر ۱۳۳۰ | مستقل | [16][29] | ||||
خلیل طالقانی | ۲۰ آذر ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | جبهه ملی | [19] | |||||
وزیر کشور | فضلالله زاهدی | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۱۰ مرداد ۱۳۳۰ | نظامی | [16] | ||||
شمسالدین امیرعلائی | ۱۳ مرداد ۱۳۳۰ | ۹ آذر ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [13][30] | |||||
محمدابراهیم امیرتیمور کلالی[persian-alpha 6] | ۱۰ آذر ۱۳۳۰ | ۱۳ دی ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [15][26] [31] | |||||
اللهیار صالح | ۲۳ بهمن ۱۳۳۰ | ۲۶ اسفند ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [32] | |||||
مصطفیقلی رام | ۲۶ اسفند ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [33] | |||||
وزیران مشاور | |||||||||
وزیر مشاور | محمدحسن لقمانادهم | ۱۱ مهر ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [17][34] | ||||
وزیر مشاور | شمسالدین امیرعلائی | ۱۶ بهمن ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | جبهه ملی | [23] | ||||
معاونان نخستوزیر | |||||||||
معاون اداری | عباس مؤدب نفیسی | ۲۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [35] | ||||
معاون سیاسی و پارلمانی | حسین فاطمی | ۲۹ اردیبهشت ۱۳۳۰ | آذر ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [35][36] | ||||
رئیس ادارهکل انتشارات و تبلیغات | حسین فاطمی* | ۱۷ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۲۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | جبهه ملی | [37] | ||||
محمد حجازی | ۲۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ | ۱۴ تیر ۱۳۳۱ | مستقل | [35] |
با آغاز دوره هفدهم مجلس شورای ملی، وزیران استعفانامههای خود را در روز ۱۴ اردیبهشت ۱۳۳۱ تقدیم نخستوزیر کرده و امور وزارتخانهها را به معاونان خود سپردند. محمد مصدق طبق سنت پارلمانی، استعفای خود و دولت را عصر همانروز به حضور شاه تقدیم کرد.[38] نتیجهٔ رأیگیری مجلسین نسبت به ادامهٔ نخستوزیری مصدق به شرح زیر است:
پس از ابراز تمایل مجلس شورای ملی و علیرغم نارضایتی مصدق از رأی ضعیف مجلس سنا،[41] وی در روز ۱۹ اردیبهشت دوباره به نخستوزیری منصوب شد[42] اما به دلیل مخالفت شاه با واگذاری منصب وزارت جنگ به نخستوزیر، مصدق در ساعات پایانی روز ۲۵ اردیبهشت استعفا داد.[43]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.