ستاره دوتایی
سامانه ستارهای متشکل از دو ستاره که به دور یک مرکز جرم میچرخند / From Wikipedia, the free encyclopedia
ستارهٔ دوتایی[1] (به انگلیسی: binary star) یک سامانهٔ ستارهای است که در آن دو ستاره به دور مرکز سنگینی سراسری مشترک میان خود گردش میکنند. سامانههای دارای بیش از دو ستاره را سامانههای چند ستارهای مینامند. به ستارهٔ دیگر ستارهٔ ندیم یا ستارهٔ همدم نیز گفته میشود. بررسیهای جدید نشان میدهند که درصد زیادی از ستارگان بخشی از یک سامانهٔ حداقل دو ستارهای هستند. ستارگان دوتایی در اخترفیزیک بسیار مهم هستند زیرا ویژگیهای مدار آنها جرم و چگالی آن ستارگان را برای اخترشناسان مشخص میکند. جرم بسیاری از ستارگان تکی نیز از روی برونیابی جرم ستارگان دوتایی بهدست میآید. ستارگان دوتایی واقعی با ستارگان دوتایی نوری یکی نیستند، تفاوت آنها در این است که ستارگان دوتایی نوری از زمین و از دیدگاه ما با چشم غیر مسلح نزدیک به یکدیگر یا گاهی به صورت یک ستاره دیده میشوند ولی آنها هیچ اثر گرانشی بر یکدیگر ندارند و فقط در راستای دید ناظر اینگونه دیده میشوند. ستارگان دوتایی از روی طیفسنجی هم شناخته میشوند. اگر مدار حرکت این ستارگان در راستای دید زمین باشد به آنها دوتایی گرفتی میگویند و هویت آنها از راه بهرهوری از پدیدهٔ گرفت تشخیص داده خواهدشد.
ستارههای دوتایی گاهی میتوانند بین یکدیگر جرم تبادل کنند و تکامل یابند. از معروفترین ستارگان دوتایی میتوان به الغول (ستارهٔ دوتایی گرفتی)، شباهنگ و ماکیان ایکس یک (که ندیم کوچکتر قویترین احتمال سیاهچاله است) اشاره کرد.