سازمان مجاهدین خلق ایران
سازمان سیاسی-نظامی چپگرا و اسلامگرا / From Wikipedia, the free encyclopedia
سازمان مجاهدین خلق ایران سازمان سیاسی اسلامگرا و چپگرا با ساختاری شبهنظامی است.[27] رهبری این سازمان با مسعود رجوی و مریم رجوی است. از سال ۱۳۸۲ زنده بودن مسعود رجوی در پردهٔ ابهام قرار دارد و در نبود وی همسرش مریم رجوی عملاً رهبری این سازمان را برعهده دارد.[28][29] از ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ دبیرکل این سازمان زهرا مریخی است.[30][31]
لحن یا سبک این مقاله بازتابدهندهٔ لحن دانشنامهای مورد استفاده در ویکیپدیا نیست. |
سازمان مجاهدین خلق | |
---|---|
کوتهنوشت | MKO, MEK, PMOI |
رهبر | مریم رجوی و مسعود رجوی[persian-alpha 1] |
دبیرکل | زهرا مریخی[3] |
بنیانگذاری | ۱۵ شهریور ۱۳۴۴؛ ۶ سپتامبر ۱۹۶۵؛ ۵۸ سال پیش (۱۹۶۵-06}}) |
انشعاب از | پیکار- نهضت مجاهدین خلق ایران- مجاهدین خلق ایران: راه موسی - مجاهدین خلق ایران |
ستاد | پاریس، فرانسه (۱۹۸۱–۱۹۸۶؛[5] ۲۰۰۳–)
|
روزنامه | مجاهد[6] |
شاخهٔ نظامی | ارتش آزادیبخش ملی (NLA) |
اعضای ثبتنام کرده (۲۰۱۱) | ۵٬۰۰۰ تا ۱۳٬۵۰۰ (تخمین DoD)[5] |
مرام سیاسی |
|
طیف سیاسی | جناح چپ |
دین | اسلام، شیعه |
وابستگی ملی | شورای ملی مقاومت (NCR) |
رنگ رسمی | قرمز |
شعار | عربی: فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا «خدا، مجاهدان را بر خانهنشینان به پاداشی بزرگ، برتری بخشیدهاست.» [قرآن نساء ۹۵] |
وبگاه | |
شاخه نظامی سازمان مجاهدین خلق ارتش آزادیبخش ملی ایران (NLA)[11] | |
---|---|
رهبران |
|
تاریخ فعالیت | ۱۹۷۱–۱۹۷۷[15] ۱۹۷۹[16]–اکنون[17] از ۲۰ ژوئن ۱۹۸۷ به عنوان ارتش آزادیبخش ملی[18] |
مناطق فعالیت | ایران و عراق[19] |
متحدان |
متحدان غیردولتی
|
مخالفان |
مخالفان غیردولتی |
درگیریها و جنگها | عملیات فروغ جاویدان، عملیات چلچراغ، عملیات آفتاب. |
این سازمان در ۱۵ شهریور سال ۱۳۴۴[32] بهرهبری محمد حنیفنژاد، سعید محسن و عبدالرضا نیکبین پایهگذاری شد؛ اما پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، عبدالرضا نیکبین از فهرست رسمیِ بنیانگذاران، کنار گذاشته شد و علیاصغر بدیعزادگان — که از سال ۱۳۴۵ به سازمان پیوسته بود — جایگزین او شد.[33]
سازمان مجاهدین پس از شکلگیری، به اقدام مسلحانه بر ضد دودمان پهلوی پرداخت. در سال ۱۳۵۱ سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک)، موفق به دستگیری رهبران اولیهٔ این سازمان شده و به حکم دادگاه نظامی وقت، به جُرم «اقدام علیه امنیت کشور، اعمال تروریستی (ترور اتباع ایرانی و آمریکایی)»، به اعدام، محکوم و برخی نیز زندانی شدند. در سال ۱۳۵۴ خورشیدی، برخی به رهبریِ تقی شهرام و بهرام آرام، اقدام به ترور و حذف چهرههای مذهبی، از جمله، مجید شریف واقفی در بیرون زندان کردند و با بهدست گرفتن بخشی از سازمان، بیانیهٔ اعلام تغییر ایدئولوژی از اسلام به مارکسیسم را منتشر کردند. پس از آن، اعضای سازمان به دو دستهٔ: مارکسیست به رهبری تقی شهرام و بهرام آرام و نیز مسلمان به رهبری مسعود رجوی و موسی خیابانی، تقسیم شدند.[34][35][36]
پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران، بخش مذهبی سازمان مجاهدین خلق به رهبری موسی خیابانی و مسعود رجوی، فعّالیت خود را با نام جنبش ملی مجاهدین، اعلام کردند؛ ولی دربارهٔ ناسازگاری با روحانیان وقت، از جمله روحالله خمینی، به ستیزهگری با نظام جمهوری اسلامی روی آورد. پس از تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ و برکناری ابوالحسن بنیصدر، این سازمان، هدف خود را سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد. اعضای سازمان مجاهدین، دو سال پس از جنگ ایران و عراق، در سال ۱۳۶۱ به عراق رفتند و با همکاری ارتش عراق، اقدام به تشکیل بازویی نظامی به نام «ارتش آزادیبخش ملی ایران» کرد و در کنار ارتش عراق در جنگ بر ضد ایران، مشارکت کرد.[37] این نیروی نظامی در طول جنگ ایران و عراق، از سوی خاک عراق، بیش از یکصد عملیات نظامی بر ضد پایگاههای نیروهای ایرانی شکل داد.[38] مهمترین عملیات نظامی سازمان در سال ۱۳۶۷ با نام فروغ جاویدان انجام شد و جمهوری اسلامی در واکنش به آن اعدام زندانیان سیاسی (تابستان ۱۳۶۷) همهٔ اعضای زندانی سازمان را که حاضر به برائت از سازمان و ابراز پشیمانی از اعمال خود نشده بودند را در زندانهای ایران اعدام کرد. اگرچه آمار دقیقی از شمار اعدامشدگان منتشر نشده ولی گزارشگر ویژهٔ حقوق بشر سازمان ملل متحد تعداد آنها را ۱۸۷۹[39] تن و دیگر منابع ۳۰۰۰[40] تا ۴۴۸۲[41] تن برآورد کردهاند.
این سازمان از سوی حکومت پهلوی، جمهوری اسلامی ایران و دولت عراق (پس از صدام) بهعنوان یک سازمان تروریستی شناخته شدهاست. برخی دولتهای غربی نیز این سازمان را حدود یک دهه در فهرست گروههای تروریستی قرار داده بودند؛ اما بعداً این سازمان را از این فهرست خارج کردند.[42][43][44][45][46]
در دوران حکومت پهلوی و جمهوری اسلامی لقب «مارکسیست اسلامی» برای این سازمان بهکار رفتهاست.[47] در ادبیّاتِ حکومتی ایران از سازمان مجاهدین خلق با نامهایی چون «سازمان منافقین» یاد میشود.[48] بسیاری از اعضای جداشده و همچنین محققان، این سازمان را دارای ماهیت فرقهای دانسته و عنوان فرقهٔ رجوی برای اشاره بدان بهکار میرود.[49]
طبق گزارش سال ۱۳۸۸ مؤسسهٔ بروکینز، این سازمان، غیردموکراتیک به نظر میرسد و محبوبیت ندارد؛ اما بهعنوان یک پروکسی درون ایران بر ضد حکومت جمهوری اسلامی حضور عملیاتی دارد.[50] یگانه ترابی خبرنگار رویترز و جاناتان وایت استاد علوم سیاسی مؤسسهٔ اروپا گفتهاند که این گروه هنوز هم میان ایرانیان نامحبوب است.[51][52]