ژنوم
کل محتوای زنی یک جاندار / From Wikipedia, the free encyclopedia
ژنوم (به فرانسوی: génome) یا ژنگان[1] انسان همهٔ مادهٔ ژنتیکی یک موجود زنده است که در اصل محتوای ژنتیکی یاخته آن فرد؛ شامل DNA هسته و میتوکندری است. ژنوم دستورالعملهای ارثی برای ساخت، پیشبرد و نگهداری یک موجود زنده را داراست. کلمهٔ ژنوم از دو کلمهٔ ژن (gen) و پسوند (ome-) ساخته شدهاست. بدن انسان بهطور نسبی از پنجاه تا صد میلیارد سلول تشکیل شده که در هر سلول تمام دستورالعملهای کدگذاریشدهٔ لازم برای هدایت تمامی فعالیتهای یاخته و ساخت پروتئینهای لازم، موجود است. به هر گروه کامل از این دستورالعملهای ما ژنوم گفته میشود.
به تعریف دیگر، ژنوم، زیستشناسی مولکولی و ژنتیک، مادهٔ ژنتیکی یک جاندار است. این شامل (دیانای DNA) (یا RNA در آرانای ویروس) است. ژنوم شامل هر دو «ژنها (مناطق کدگذاری شده) و دیانای دیانای بیرمز»،[2] و همچنین «DNA میتوکندری[3] و DNA کلروپلاست» است. مطالعهٔ ژنوم ژنومیک نامیده میشود.
ژنوم انسان از چهل و شش مولکول دیانای متمایز از هم به نام کروموزوم تشکیل شدهاست. در باکتریها و اشکال سادهتر زندگی، ژنوم تنها حاوی یک کروموزوم است. کروموزومهای انسانی از نظر اندازه و اطلاعات بسیار گسترده و گوناگون هستند و بیشترین تعداد ژنها یعنی بیش از پنجاه هزار ژن را دارا میباشند. کروموزوم y در انسان کمترین تعداد ژنها را یعنی 36 عدد را دارا میباشد. ژنوم آدم حاوی بیش از سه میلیارد ذرهٔ رمزی دیانای (DNA)است که در کروموزومها قرار دارند و دیانای شامل ۴ بلوک آدنین (A)، گوانین (G)، سیتوزین (C) و تیمین (T) است که بارها در سراسر ژنوم تکرار شدهاست. ژنهایی که از پدر و مادر به ارث برده میشوند (ژنوتیپ) صفات فرزندان را (فنوتیپ) شکل میدهند.
میتوان ژنوم انسان را که در DNA ذخیره شدهاست با یک کتابخانه به صورت زیر مقایسه کرد:
- کتابخانه شامل ۴۶ کتاب (کروموزوم) است
- کتابها بین ۴۰۰ تا ۳۳۴۰ صفحه (ژن) دارند
- هر کتاب دارای بین ۴۸ تا ۲۵۰ میلیون حرف (نوکلئوتید) کوچک است
- یک کپی از کتابخانه (تمام ۴۶ کتاب) در تقریباً همهٔ سلولهای بدن ما قرار دارد.