ماده سرطانزا
From Wikipedia, the free encyclopedia
ماده سرطانزا یا کارسینوژن (به انگلیسی: Carcinogen) به هرنوع از مواد، رادیونوکلئید یا اثر تابش گفته میشود که عامل مستقیم در ایجاد سرطان است؛ یعنی مادهای که توانایی آسیبرسانی به ژنوم یا اختلال در فرایندهای متابولیکی سلول را داراست. مواد رادیواکتیو نیز سرطانزا هستند و فعالیتهای سرطانزای آنها به دلیل تابشی است (پرتوهای گاما و ذرات آلفا) که منتشر میکنند. مثالهای متداول و شایع سرطانزا استنشاق آزبست، برخی دیاکسینها، و دود تنباکو را شامل میگردد.[1][2]
سرطان یک بیماری است که در آن سلولهای آسیب دیده، آپوپتوز (مرگ سلولی برنامهریزی شده) انجام نمیدهند. مواد سرطانزا با تغییر متابولیسم سلولی یا آسیب رساندن مستقیم به دیانای در سلولها، که تداخل با فرایندهای زیستی را افزایش میدهد و موجب تقسیم کنترل نشده و در نهایت منجر به شکلگیری تومورهای بدخیم میگردند. در حالت طبیعی آسیب در دیانای، اگر بیش از حد شدید باشد و قابل ترمیم نباشد، منجر به مرگ سلولی برنامهدار (آپوپتوز) شده ولی اگر مسیر آپوپتوز سلول آسیب دیده باشد سلول نمیتواند از تبدیل شدن خود به یک سلول سرطانی جلوگیری کند.[3][4]