گاهشمار تاریخ ایران از غارنشینی تا ظهور هخامنشیان
From Wikipedia, the free encyclopedia
بین ۱۰۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال پیش، در منطقهای که اکنون به نام ایران شناخته میشود، توسط انسانهای اولیه سکونت وجود داشته است، مکانهایی مانند گنج دره و غار شانهدر که ابزارها و راهبردهای امرار معاش آن دوره را آشکار میکنند. تا اینکه ۱۰۰۰۰ سال پیش، انقلاب نوسنگی، این جوامع شکارچی-گردآورنده را به جوامع کشاورزی مستقر تبدیل کرد. همانطور که در چغا جولان، جایی که شیوههای اولیه کشاورزی در آنجا ظهور کرد، مشاهده شد، این تغییر، زمینه را برای جوامع پیچیده و شبکههای تجاری فراهم کرد که در نهایت منجر به ظهور تمدنهایی مانند تمدن ایلام و بعدها امپراتوری هخامنشی شد.[1][2]
این گاهشمار از دوران غارنشینی یعنی حدود ۱۰۰٫۰۰۰ سال پیش از میلاد تا سال ۵۵۸ پیش از میلاد یعنی آغاز فرمانروایی کوروش بزرگ در فارس، انشان و خوزستان میباشد. ایلامیان از آغاز دوره پیشایلامی تا پایان دوره ایلام نو، حدود ۲۶۶۱ سال در جنوب غربی ایران زندگی و حکومت میکردند.[3]
حدود ۱۰۰٬۰۰۰: آثار بر جای مانده از غارنشینی در کوههای زاگرس در غرب ایران بیانگر سکونت انسان در این مناطق در دوره پارینهسنگی میانی (۳۰۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ سال پیش) است. (تصویر ۲: نمونه دیوارنگاری)
حدود ۳٬۵۰۰: سفالینههای نقاشی شده در شوش واقع در ایلام بیانگر دورهای پیشرفته از طرحهای هندسی، ایجاد سبک خاص از انسان و شکلهایی از جانوران در آنها. (تصویر ۴: نمونه سفالینه)
حدود ۱٬۴۰۰: نخستین شواهد از مصنوعات آهنی در قلمرو هیتیها در ارمنستان کنونی.
حدود ۱٬۳۵۰: سند ازدواج به شکل سنگ نگاره در بوگازکوی (Boḡazköy) واقع در آناتولی، با ذکر نام پادشاه هیتی و حاکم تمدن میتانی که فرمانروایان سرزمینهایی هستند که مردم در آنجا به الهههای هندی-ایرانی میترا-وارونا، ایندرا و اشوینها متوسل میشوند و آنها را میپرستند. این سند ظاهراً رسیدن موجی از اقوام هندو-ایرانی را به شمال غرب ایران تصدیق میکند.
حدود ۱٬۲۴۴ تا ۱٬۲۰۸ : افزایش درگیریهای بین ایلام و آشور. یورش توکولتی نینورتای یکم پادشاه آشور به کوههای شمال ایلام. حمله ایلام به بابل در زمان پادشاهی کیدین خوران (Kidin-Ḵutran).
حدود ۱٬۱۰۰ تا ۷۷۰: اتحاد ایلام و بابل علیه آشوریان. در این برهه زمانی انشان جزئی از خاک ایلام است.
حدود ۱۱۷۱: حمله کویترناحونته شاه ایلام به بابل و فتح آن سرزمین.
حدود ۱٬۰۰۰: برخی از مورخان سال تولد زرتشت را در این سال تخمین زدهاند. زادروز زرتشت در بین پژوهشگران و تاریخدانان مبحثی مورد مباحثه و مجادله است. این تفاوت از ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ پیش از میلاد میباشد. (تصویر ۴: نقاشی در یزد)
۸۳۵: نام ماد برای نخستین بار در یک سنگ نگاره متعلق به شلمنسر سوم، پادشاه آشور ظاهر شد.