Langues dogon

	Langues dogon
Pays	Burkina Faso, Mali
Région	Afrique de l'Ouest
Classification par famille
	- langues nigéro-congolaises (famille hypothétique) - langues dogon; ;
Codes de langue
ISO 639-3	Variétés :aqd – ampari; dti – ana tinga; dbw – bankan tey; dbt – ben tey; dbu – bondum dom; dbg – bunoge; dgb – dogul dom; dds – donno so; djm – jamsay; dmb – mombo; nzz – nanga dama; dtu – tebul ure; tde – tene kan; dte – tiranige diga; dto – tommo so; dtm – tomo kan; dts – toro so; dtt – toro tegu; dym – yanda dom;
Glottolog	dogo1299
Carte
	; Carte des langues dogon
	modifier

Les langues dogon sont une branche de la famille des langues nigéro-congolaises. Elles sont parlées par 600 000 locuteurs^[1] au Burkina Faso et au Mali.

Faits en bref Pays, Région ...

[1]

Langues dogon

Description

Lexique

Notes et références

Annexes

Wikiwand - on

nᵒ	français	anglais	Mombo (Songho)	Yanda Dom (Yanda)	Najamba (Kubewel-Adia)	Yorno-So	Tommo-So (Tongo Tongo)	Ben Tey (Beni)	Nanga (Anda)	Bankan-Tey (Walo)	Toro Tegu (Tabi)	Togo-Kan (Koporo-pen)	Jamsay (orthographe)	Jamsay (Douentza)	Perge Tegu (Pergué)	Gourou (Kiri)
00001	animal domestique (surtout bétail)	domestic animal (esp. livestock)	dèbù bɛ́lí, bɛ́lí	àzɛ̀gɛ̀ / -mú	dúmɛ́-ŋgó / dúmɛ́ː	àrùsɛ̀gɛ́	gìnɛ̀-ý bɛ̀lù, bɛ̀lú	àrsɛ̌ː-m / àrsɛ̌ː	gàsɛ̀gɛ́	jáwdì-m / jáwdì, dáːbà-m / dáːbà	àrùzàká, àrzàgá	gìrⁿí árúsɛ̀gɛ̀	asɛgɛ, gasɛgɛ	àsɛ̀gɛ́, gàsɛ̀gɛ́	àsɛ̀gɛ́	gàrsɛ̀gɛ́
00004	chameau	camel	ɲɔ̀ŋɔ̀mɛ́	ɔ̀gɔ̀-ñɔ̀ŋɔ̀ / -mú	ñ̀ɔ̀ŋɔ̀mɛ́ / ñɔ̀ŋɔ̌ː-mbó	ɔ̀gɔ̀-yɔ̌ːⁿ	ɲòŋóm	ɔ̀ːñùwⁿɔ̂-m	ɔ̀gɔ̀-ñɔ̀ŋɔ̂	ɔ̀ːnⁿɛ̂-m / ɔ̀ːñɛ̂ⁿ	ñɔ́	ɔ̀gɔ̀-ñɔ̌	ɔgɔñuŋo	ɔ̀ɣɔ̀-ñùŋó	ɔ̀gɔ̀-ñùwⁿó	ɔ̀ɣɔ̀-yⁿùwⁿó
00005	chat	cat	gàːwⁿě	gàːⁿ / -mù	gáŋà / gáŋà-mbò	gámà	gámmá	nìnìwⁿɛ̌-m	dòndíyê	nùmǎ-m / nùmá	nìwⁿá	dònó	niniwⁿe	nì-nìwⁿé	nì-nìwⁿé	nìnìwⁿé
00006	bovin (vache ou taureau)	cow, bull (any bovine)	nâː	nàː / -mù	nɛ̌ː / nàwóː	nǎː	nàá	nǎː-m	nàŋá	nǎː-m / nǎː	nàŋá	nàŋá	naŋa	nàŋá	nàŋá	nàŋá
00016	chien	dog	ínjɛ̀	ìnjɛ̀ / -mù, ǹjɛ̀ / -mù	ŋ̀gwɛ̌ː / ŋ̀gwɛ̀ː-mbó	ìjú	ìsé	ìnjɛ̌-m / ìnjɛ́	nɛ̀rⁿî	ǹjèrû-m / ǹjèrú	nènú	ìsí	iju	ìjú	ìšú	ìzú
00017	chèvre	goat	úná	ʔə́nɛ́ / -mù	ínè / ínàː	ɛ̀rⁿɛ́	ɛ̀nɛ́	bɛ́rì-m = bɛ́rù-m / bɛ́rù	bɛ́rî, mírⁿê, mɛ́rⁿɛ̂	bɛ́rù-m / bɛ́rù	ɛ̀rⁿá	ɛ̀rⁿɛ́	bɛru, bɛnna, ɛrⁿɛ	bɛ̀rú, bɛ̀n-náː, ɛ̀rⁿɛ́	ɛ̀rⁿɛ́	bɛ̀rú
00029	mouton	sheep	ánnà	pɛ̀ː / -mú	pɛ̀gɛ́ / pɛ̀gɛ́-mbó	péjú	pédú	pɛ̀rɛ̌-m / pɛ̀rɛ́	pɛ̀rgɛ́	pɛ̀rɛ̌-m / pɛ̀rɛ́	bɛ̀lú	péjú	peju	péːjú	péːsú	péːzú
00043	cheval	horse	sóɲónì	sòm	bàné / bà-mbó, bǎn / bǎn-bó	sǒm	sóm	sǒ-m / sǒː	sǒŋ	sǒ-m / sǒː	sòŋgú, sòŋú, sǒŋ	sɔ̌ⁿ	som	sǒm	sǒm	sǒm
00044	pigeon (domestic)	pigeon (domestic)	dèbù gúmbá-gúmbà	gùlúmbà	gùrmbâː / gùrmbâː-mbò	gùrùmâː	gùrùmbáá	gɔ᷈ːⁿ-m / gɔ᷈ːⁿ	jàːmbá	tùrùsû-m / tùrùsûː	tùsûm	pèlè gúmó	kikaja	kì-kájà	kà-kásà
00047	(tout) oiseau	bird (any)	ìní	àñàn / -mù	nǐː / nìː-mbó	sì-sǎː	sàdàá	nìyⁿî-m / nìyⁿîː	lìːgí	nǐː-m / nǐː	sǎy	sàjú	sajiⁿ, saju	sàːj-îːⁿ, sàjú	sà-sǎy
00049	cochon	pig	álúwà	tól	àlíyà / àlíyà-mbò, ólé àlìyà / ólé àlìyà-mbò	tól	tólú	tórú-m / tórú	tóːrì	àríyè-m / àríyà	tórú	tórú	toru	tórú	tórú
00095	âne	donkey	kɔ́nyɔ̀	zàmdúrú	párŋgá / párŋgá-mbó, páráŋgá / páráŋgá-mbó	jàmdúl	jàndúlú, dúlú	súrú-bɔ̀ŋgɔ̂-m, sú-bɔ̀ŋgɔ̂-m	súmáŋà	dúrù-m / dúrù	zàndúrú	jɔ̀ⁿtúrú	janduru, jamduru	jàndúrú, jàmdúrú	jàmdúrú	zàmdúrú
00129	poulet	chicken	síjà	ɛ̀dɛ̀ / -mú	kòkórò / kòkôr-mbò, kórò / kôr-mbò	ɛ̀ñɛ́	ɛ̀njɛ́	ɛ̀njɛ̂-m / ɛ̀njɛ̂ː	ɛ̀njɛ̂	ɛ̀zɛ̂-m / ɛ̀zɛ̂ː	ɛ̀ⁿsá, ɛ̀sá	kògó	ɛñɛ	ɛ̀ñɛ́	ɛ̀njɛ́	ɛ̀sɛ́
00138	œuf	egg	pólè	tòl	pǒl-ŋgó / pòlé	tâl	tálú	tàrîː	tàːrî	tàrîː	tàrú	tárú	taru	tárú	tárú	tárú
00150	personne, être humain	person, human being	ńdá	nò / nò-mó (DefSg nó gɛ̀)	nǒː / nò-mbó	ìnɛ́ / ìnɛ́-m	ńdɛ́	nǔ-m / nǔː	nǔː	àsùmǎ-m / àsùmǎː	nù-rⁿú / nù-mú = nǔ-m, nùnûːrⁿú / nùmûːmú	nǎ	inen	íné-n / íné-m	íné-rⁿú / íné-m	íné-n
00154	enfant	child	wêː	ènè / èné (DefSg èné gɛ̀)	èndêː / òndôː	îː	íí / úlùm	yí-m / yìtɛ᷈ː	yîː / yì-tɛ̀gɛ̂	yí-m / yìːːtɛ̂ː	ì-rⁿú / ì-mú = ǐ-m, ì-rⁿíː / ì-míː	íːⁿ / úrⁿíː	in	î-n / úrⁿ-ùm	îːⁿ / ímbè-m	î-n / ùr-ûm
00155	garçon	boy	wèː wáláy	ènè-án / -mú	èndèː ánè / òndòː ánàː		àn-nà-ý / ànà úlùm	àsùwⁿɛ̀-yî-m / àsùwⁿɛ̀-yìtɛ᷈ː = àsùwⁿɛ̀-yîː, àsùwⁿɔ̀-yî-m / àsùwⁿɔ̀-yìtɛ᷈ː = àsùwⁿɔ̀-yîː	árⁿâ-yⁿ	àrⁿà-yî-m / àrⁿà-yîː	à-n-iː̀rⁿíː / àrìː-míː	àrⁿá-ỳⁿ / àrⁿá-ùrⁿù	ayin	àyⁿî-n / ǎː-rⁿ-ùm	àn-ǐː-rⁿù / ànú-mbè-m	à-î-n
00156	fille	girl	wèːyǎːy / wìyɛ̌y / wùːyǎy	èní-yɛ̀	èndèː yɛ̌ː / òndòː yàwóː		ì-yà-ý / yàà úlùm	yàː-yî-m / yà-yìtɛ᷈ː = yàː-yîː	yǎ-ỳⁿ	yàː-yî-m / -yîː	yⁿà-rⁿiː̀-rⁿíː / yⁿà-m-ìː-míː	ñɛ̌-ỳ̀ⁿ / ñɛ̌-ùrⁿù	ñɛin	ñɛ̀-în / ñɛ̌ː-rⁿ-ùm	ñǎ-y-nù / ñǎ-mbè-m	ñɛ̌-ỳn / ñɛ̌ː-rⁿ-ìm
00172	femelle	female	yɔ̂ː	yɛ̀ / yɛ̀-mù	yɛ̌ː / yàwóː	yǎː	yàá	yǎ-m	yǎ-ŋ	yǎ-m / yǎː	yá	yǎː	ya	yǎː	yǎː	yǎː
00174	mâle	male	wálá	án / án-mù	ánè / ánàː	àrⁿá	àná	árⁿà-m	árⁿâ	árⁿà-m / árⁿà	àrá	àrⁿá	arⁿa	àrⁿá	àrⁿá	àrⁿá
00196	nouveau	new	kándá	kàndà / -mù	kàndǎː / kàndɛ̌ː	kàná	kàndá	kálà	kándà	kándà	kàlá	kàná	kana	kàná	kàlá	kàná
00238	mourir	die	máré / dwɛ́ː	tíbɛ́ / tíbá-lì	tíbɛ́	yíwⁿɛ́- / yím	yímɛ́	tíwɛ́	túwɛ́	tíwɛ́	núm / núwⁿó	núː	nuwⁿo	núwⁿó	núwⁿó	núwⁿó
00239	(la) mort	death	dwáː	tìbɛ̀	tìbɔ̌ː / tìbɛ̌ː	yǐm	yìmú	tìwɛ́	tùwá	tìwáː	nùwⁿó	nǔː	nuwⁿo	nùwⁿó	nùwⁿó
00251	tuer	kill	gyɛ́ː	jɛ́ / jà-lí-	jìyɛ́, gìyɛ́	dǎː- / dǎy	dàá	jìyɛ́	jìyɛ́, gìyɛ́	jɛ́ / jâ	wɔ̌w / wɔ̌ː	dàrⁿá	wɔ	wɔ̌ː	wɔ̌ː	wɔ̌ː
00307	corps	body	wójì	gòzù	gòjí-ŋgé / gòjí	gòjú	gòdú	gèsú, jèsú	gèsí	jèsù gùsú, jèsú	jèsù-gùsú, jèsù-kùsú, húlè	gìyé	jeju, jejuguju	jèjú, jèjù-gùjú	gèsú	gèsú
00309	peau	skin	gújù	gùzù	gùjú / gùjé	gùjú	gùdú	gùsú	gùsí	gùsú	gùsú	gùjú	guju	gùjú	gùsú	gùsú
00311	chair	flesh, muscle tissue	ńdá námá	gòzù-nàmà	gòjì-nàmâː	gòjù-nàwⁿá, nàwⁿà-jâyⁿ	nàmà búnjɔ́	nàwⁿàː-bàrⁿây	nàmà-bùrá, gèsì-nàmâ	nàmâː, gèsù nàmâː	nàː búŋúnò	nɔ̀wⁿɔ̀-jáⁿ	jejunɔwⁿɔ	jèjù nɔ̀wⁿɔ́	gèsù-nàwⁿá
00313	sang	blood	gèːŋgé	jènjù	gěn-gé / gěn	ìllîː	ìlìyé	gòŋgòró	gòndùgó	gòŋgòró	néŋ	nɛ́	nɛyⁿ	nɛ̂yⁿ	nɛ̂m	nɛ̂yⁿ
00316	cervelle	brain (tissue)	bógè / kòː bógè	bɔ̀ndúm	kîː nòːndìː, dánàː nòːndìː	kúː-bɔ́nɔ̀	dànà bɔ́ndú	kùː-bɔ̀nîː	kùː-tɔ́ːnjɔ́	nɔ̀ːnîː	lòlí, kù-lòlí	sìyè-bɔ́ːnɔ́	kuⁿbɔnum	kùⁿ-bɔ́ːnùm	kùː-bònîː	kùːⁿ sèːbɔ́nùm
00318	ventre	belly	píjí	bɛ̀dɛ̀	kûl / kûl	bɛ̀rɛ́	bɛ̀rɛ́	pìré	bèndé	pìré	bèté, pùró	bǐn, bìní	bɛrɛ	bɛ̀rɛ́	bɛ̀rɛ́	bɛ̀rɛ́
00320	nombril	navel	bòŋgèlé	bɔ̀ŋɔ̀	bɔ́ŋgɔ̀ː / bɔ́ŋgɛ̀ː	bɔ̀gì-ý	bɔ̀ŋgɔ̀-ý	bɔ̀ŋgɔ́	bɔ̀ŋgɔ́	kón	kórú	bɔ̀gú	kon	kón	bɔ̀ŋgɔ́	kón
00322	poitrine	chest (body)	gɔ̂ːⁿ	jèñù	pɛ́lɛ̀-ŋgè / pɛ́lɛ̀, gènjè-gènjêː-ŋgè / gènjè-gènjêː, jèn-jènjêː / jèn-jènjêː	gɔ̌ːⁿ	gèɲɲú	jɛ̀lɛ̀-kûː	gòmbórô	gèndèkûː	cɛ̀lkú		gɔŋɔ	gɔ̀ŋɔ́	gɔ̀wⁿɔ́	gɔ̀ŋɔ́
00323	sein de la femme	female breast	ógyé	émé	ónjùː / ónjìː	írù	írú	írù	úrî	úrù	írù	írí	iru	írù	ɛ̂m	írù
00325	dos	back (body)	túndú	tùnù	bàndí-ŋgé / bàndí	ònɔ́	ònnú	tùlù-kɛ́lɛ̀	tùndù bìrⁿɛ́	tùndú, tùndù kɛ́ndɛ̀	tùŋɔ́	dògò-kɛ́nɛ́	gun, guncɛnɛ	gǔn, gùn-cɛ́nɛ́	tùr-kɛ́lɛ́	gùn kɛ́nɛ́
00343	os	bone	gàːwⁿěː	kìrⁿà	kìná-ŋgó / kìná	kǐː	kìyé	cìrⁿéy	kìrⁿá	kìrⁿěy	cìrá	kìrⁿí	cirⁿe	cìrⁿé	kìrⁿé	kìrⁿé
00359	foie	liver	kíndá	kíndá	kéndàː / kɛ́ndɛ̀ː	kínɛ́	(nàmà)̀ kíndɛ́	cɛ́lɛ̀	kɛ́ndɛ̀	kɛ́ndɛ̀	cɛ́lá	kɛ́nɛ́	cɛnɛ	cɛ́nɛ̀	kɛ́lɛ̀	kɛ́nɛ̀
00360	cœur	heart	dóŋgósí	kìndà-àndònò, kìndà dùgá	kèndàː sósòròː / kɛ̀ndɛ̀ː sósòrèː	lòŋgá	kìndɛ̀ dúgɔ́	cɛ̀lɛ̀-yîː	kɛ̀ndɛ̀-sóró	kɛ̀ndɛ̀ dúwà	cɛ̀là-tóŋó	kɛ̀nɛ̀-jógó	cɛnɛ	cɛ́nɛ̀	kɛ̀lɛ̀-îːⁿ	kɛ̀nɛ̀ îːⁿ
00361	poumon	lung	pùjù-pájù	púːzù-páːzù	búbùjûː / búbùjìː	bǔːjù-bàːjù	kìndɛ̀ bùúdú-bààdù	pùːsù-pàːsá, cɛ̀lɛ̀-pùːsù-pàːsá	kɛ̀ndɛ̀-[púːsù-pâːs]	pùsù-pàsá	kùpàːⁿsú	púːjù-páːjù	pujupaju	pùːjú-pàːjú	pùːsù-pàːsá	pùːzùpàːzú
00364	estomac	stomach	píndí-píndí	pìdìm bìn	bìndù gìndɔ́ː	bìnɛ́	bìndù bòró	bìnjírì	bìndì dùgí	pìrè-kɔ̀rɔ̀ díyⁿàwⁿ	bètè-ká	pùró	puro	pùró	bìŋgírì	pùpùró
00368	intestin (gros et grêle)	intestines (big and small)	nòlè ɲóŋgò	pídím	bìndú / bìndé	kɔ̀ljâː	bìndú	pìrè-kɔ́rɔ̀	bìndî, pìrè-kɔ́rɔ̂	pìrè-kɔ́rɔ̀	pùŋúrɔ̀, pùŋgúrɔ̀	kɔ̀rⁿíː	kɔrⁿiⁿ	kɔ̀rⁿîːⁿ		kɔ̀rⁿîː