Moleküül

En moleküül [moleˈkyːl] as en liitjeletj dial, diar faan tau of muar atoomen tuupsaat as. A atoomen wurd troch atomaar binjang tuuphäälen. Son moleküül as di letjst dial faan en rian materiol.

Tekst üüb Öömrang

Uun moleküülen kön atoomen faan ään slach ferbünjen wees, so üs uun sürstoof (O₂) of stikstoof (N₂). Sok moleküülen het elementmoleküülen. Miast san oober ünlik slacher faan atoomen mäenööder ferbünjen, so üs uun weeder (H₂O) of Methan (CH₄).

Hü a atoomen mäenööder ferbünjen san, woort troch a binjangen fäästlaanj. So haa Ethanol (H₃C–CH₂–OH) an Dimethylether (H₃C–O–CH₃) likeföl atoomen, oober ünlik binjangen. Diaram haa jodiar materioolen uk ünlik eegenskapen. Sok moleküülen het isomeeren^[1]

Letj moleküülen san amanbi 10⁻¹⁰ m (= 1 Å) grat, grater moleküülen kön oober uk 10⁻⁹ m (= 10 Å) of noch grater wees.

Ioonen

Atoomen kön oober uk troch ioonenbinjang tuuphäälen wurd. Diaram woort t.b. Natriumchlorid (NaCl, det as saalt) ei üs moleküül uunsen, an do het son ferbinjang ion. Det Natrium-atoom häält en positiif elektrisk lääs, det as en kation (Na⁺), an det Chlor-atoom häält en negatiif lääs, det as en anion (Cl⁻). An ünlik elektrisk lees tji arkööder uun.