Aithech fortha

I seanchas ársa na hÉireann, Aitheach fóire^[1] (Sean-Ghaeilge Aithech fortha^[2][3][4]) ba ea duine saor a sheasadh ar son an rí dá dtabharfaí cás clúmhillte ina éadan.

Úinéir talún comóntach ba ea an t-aitheach, aitheanta fosta mar 'grád féine'. Flaith ba ea é, díreach le taobh uaisle na ndraoithe, san áireamh vates, filí, lianna, staraithe, gabha, ceardaithe carbad agus dlíodóirí, agus an t-aos dána fosta. Bhíodh ceart ag baill na flaithe d'íocaíocht i gcáin agus in éiric, mar shampla le taobh lóg n-enech.^[5][6]

Ba é dualgas an aithigh áit an rí a ghlacadh i gcúis dlí agus, i gcás breithe ina choinne, cúiteamh a shocrú don ghearánaí. Sa chaoi seo, d'fhéadfadh an ceart a dhéanamh, siúd is nára chaille an rí a ghradam (enech, aghaidh).^[7] B'éigean don rí a eisíoc a thabhairt ar ais don aitheach fortha.^[8]

Foinsí

• Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur. 2., korrigierte und erweiterte Auflage. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1997, ISBN 3-7001-2609-3.
• Bernhard Maier: Lexikon der keltischen Religion und Kultur (Kröners Taschenausgabe. Band 466). Kröner, Stuttgart 1994, ISBN 3-520-46601-5.
• Wolfgang Meid: Die Kelten (Reclams Universal-Bibliothek 17053). Reclam, Stuttgart 2007, ISBN 978-3-15-017053-3.