An Uaimh

Is í an Uaimh^[1] (Béarla: Navan) príomhbhaile contae na Mí, Poblacht na hÉireann. Tá 30,173 duine ina gcónaí ansin agus is í an 10ú baile is mó i bPoblacht na hÉireann í de réir an daonáirimh a rinneadh in 2016. Tá an Uaimh ag cumar na Bóinne agus na hAbhann Duibhe.

An Uaimh
Suíomh
53° 39′ 10″ N, 6° 40′ 53″ O
Stát ceannasach	Éire
Cúige Éireannach	Cúige Laighean
Contae in Éirinn	Contae na Mí
Toghcheantar Dháil Éireann	An Mhí Thiar
Príomhchathair de	Contae na Mí (1898–)
Tíreolaíocht
Achar dromchla	44.46 km²
Airde	42 m
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC±00:00
Eile
Logainm.ie	37598
Suíomh gréasáin	meath.ie

É suite i nGleann na Bóinne, is réigiún é a bhfuil stair fhada shaibhir ag baint leis. Tá an baile seo suite in aice le Brú na Bóinne (Dún Fhearghas, Cnobha, agus Dubhadh), Teamhair na Rí, Scrín, Baile Shláine chomh maith leis na bailte oidhreachta Baile Átha Troim agus Ceanannas.

Tá dhá cheantar Gaeltachta buailte ar an Uaimh. Is iad sin Ráth Chairn agus Baile Ghib.

Oideachas

• Scoil Chlasaiceach Naomh Pádraig
• St. Joseph's Mercy Secondary School
• St. Michael's Loreto Secondary School
• Coláiste na Mí
• Coláiste Beaufort

Spórt

Tá Páirc Tailteann lonnaithe san Uaimh.

• RFC na hUaimhe
• CLG Bhaile Shíomoin
• CLG Uí Mhathúna
• GFC Walterstown

Ó Mathúna na hUaimhe

Cuireadh craobh Uí Mhathúna den Chumann Lúthchleas Gaeil san Uaimh sa bhliain 1948. Tá sé suite san Uaimh in aice le hOspidéal Mhuire Mháthair agus Aldi. Tá páirc eile acu ar Bhóthar na Troim. Bhuaigh siad fiche Keegan Cups, an Comórtas peile is mó sa Mhí. Imríonn a lán peileadóirí cáiliúla le Ó Mathúna mar shampla Stioffan Ó Bré, Kevin Reilly, Niall McKeigue agus Joe Cassels. Is iad gorm agus bán dathanna an chumainn. Bhuaigh siad an Keegan Cup sna blianta 2014 agus 2015. Bhuaigh an cumann a lán comórtas óg freisin.

Béaloideas

De réir an bhéaloidis áitiúil, thángthas ar uaimh thalún in aice leis an tarbhealach sa bhliain 1848. Cailleadh an tslí isteach ó shin.^[2]

Stair

Ar 23 Bealtaine 2005, maraíodh cúigear nuair a d'iompaigh bus scoile ar a thaobh ar an mbóthar idir an Uaimh agus Baile an Cheantaigh, agus é á thiomáint timpeall cúinne.^[3][4]

Príomhalt: Timpiste Bus Éireann i gContae na Mí, 2005

Bailte nasctha

Tá an Uaimh nasctha leis na háiteanna seo a leanas:

• Bobbio, an Iodáil^[5]
• Broccostella, an Iodáil^[6][7][8]

Daoine suntasacha

• Francis Beaufort, eolaí agus oifigeach cabhlaigh^[9]
• Pierce Brosnan, aisteoir^[10]
• Enda Caldwell, pearsa raidió
• Shane Cassells, polaiteoir^[11]
• Ian Clarke, eolaí ríomhaireachta^[12]
• Keith Donegan, tiománaí carr rásaíochta
• Simon Fagan, ceoltóir
• Anthony Holten, údar^[13][14]
• Donal Keogan, peileadóir Gaelach
• Gráinne Maguire, fuirseoir ar a boinn, scríbhneoir agus podchraoltóir^[15]
• Arthur Mathews, scríbhneoir coiméide
• Helen McEntee, polaiteoir^[16]
• Dylan Moran, fuirseoir^[17]
• John O'Callaghan, dioscmharcach
• Hector Ó hEochagáin, pearsa theilifíse^[18]
• Joseph Rooney, sagart Caitliceach
• Tommy Tiernan, fuirseoir^[19]
• Paul Tighe, prealáid Chaitliceach^[20]
• Yemi Adenuga, pearsa theilifíse agus comhairleoir^[21]