Edmund Edward Fournier D'Albe

Fisiceoir, réaltfhisiceoir agus poitigéir Éireannach ab ea Edmund Edward Fournier d'Albe (1868 – 29 Meitheamh 1933, St. Albans, an RA). Bhí sé ina ollamh ollscoile agus tharraing se clú air féin i staidéar agus mhuscail sé spéis an phobail san leictreamaighnéadas, chomh maith le tús na réaltfhisice. Bhain sé triail as feabhas a chur ar an raidió agus ar an teilifís.

Edmund Edward Fournier D'Albe

(1932)
Beathaisnéis
Breith	1868 Londain, England
Bás	29 Meitheamh 1933 64/65 bliana d'aois St Albans, England
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Fisic, réaltfhisic agus ceimic
Gairm	fisiceoir, réaltfhisiceoir, ceimiceoir
Fostóir	Ollscoil Birmingham

Ina theannta sin, bhí suim aige i gceisteanna faoin neamhbhásmhaireacht agus bhí suim aige i bparaishíceolaíocht agus spioradáltachas.^[1] Bhí sé ar dhuine de bhunaitheoirí an Phain-Cheilteachais .

Saol agus slí bheatha

Ba de theaghlach Cailvíneach Francach é Fournier d'Albe a chuaigh ar imirce go hÉirinn tar éis Fhorógra Nantes a bheith chúlghairthe i 1685. Rugadh i Londain é sa bhliain 1868. Fisiceoir agus innealtóir teileagraif ab ea a athair, Edward Herman Fournier d'Albe.

Bhí sé ina Chúntóir ag George Francis Fitzgerald i gColáiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath le linn bhlianta deiridh an 19ú haois. In 1899, mhúin sé matamaitic i gColáiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath. Bhí sé ina léachtóir cúnta le fisic in Ollscoil Birmingham ag tosú i 1910, agus i mí Dheireadh Fómhair 1914 chuaigh sé ag múineadh in Ollscoil an Phuinseáb i Lahore. D'éirigh sé as i 1927 tar éis stróc a d'fhág pairilis ar a lámh, ach lean sé air ag scríobh sna réimsí a roghnaigh sé. Ba é Fournier d'Albe aireagóir an optafón agus d'oibrigh sé mar chúntóir don fhisiceoir Oliver Lodge.^[1] D'oibrigh sé ar feadh trí bliana mar rúnaí ag rannóg Bhaile Átha Cliath den Society for Psychical Research.^[1]

Thacaigh sé le spioradachas ar dtús tar éis dó a bheith cinnte faoi obair William Crookes leis an spioradaí Florence Cook. Mar sin féin, faoi 1921 bhí amhras air faoin spioradaíocht fhisiciúil tar éis cleasaíochta a bhrath ón spioradaí Kathleen Goligher ach chreid sé hcumhacht osnádúrtha.^[1][2] I 1920, d’aistrigh sé Phänomene der Materialisierung le hAlbert von Schrenck-Notzing go Béarla, agus i 1923 scríobh sé beathaisnéis Crookes.^[2]

Athbheochan Cheilteach

Ba é an chéad bhaint a bhí ag Fournier d’Albe ná tríd an bhFeis Ceoil, féile cheoil bhliantúil chun ceol na hÉireann a chur chun cinn. Tionóladh an chéad cheann i mBaile Átha Cliath in 1897, agus toghadh é mar Chláraitheoir na Feise mar gheall ar a scil i mbainistíocht gnó. Mar thoscaire de chuid na Feise, d’fhreastail sé ar fhéilte ceoil agus liteartha eile amháil Eisteddfod Genedlaethol Cymru (Gaeilge: Eisteddfod Náisiúnta na Breataine Bige).

Ar ordú ón Chumann Feis Ceoil thaistil sé go dtí an Bhreatain Bheag, áit ar ghlacadh isteach san ord Gorsedd Cymru é.^[3] : 52 

Sa bhliain 1898, bhí ionadaíocht ag Na Garbhchríocha, an Bhreatain Bheag, an Bhriotáin, agus Oileán Mhanann ag an bhFeis Ceoil a reáchtáladh i mBéal Feirste, agus bhain Fournier d'Albe leas as an ócáid chun coiste sealadach a bhunú. Bunaíodh an coiste seo chun Comhdháil Phain-Cheilteach a eagrú i mBaile Átha Cliath.

In éineacht le Robert Boyd White, tá sé curtha síos dó gurb é a chruthaigh an chéad aistriúchán sa bhliain 1908 ar théacs Gaeilge go Esperanto — sliocht as Leabhar Leasa Mhóir dar teideal Eachtra Laoghaire Mic Criomthain go maighe.^[4][5]

Saothair roghnaithe

Foclóir Béarla-Gaeilge

• An Foclóir Béarla-Gaeilge agus Frásaí, Baile Átha Cliath: An Comhlachas Ceilteach, 1903.
• Teoiric na Leictreon: Réamhrá Coitianta ar Theoiric Nua an Leictreachais agus na Maighnéadais, Londain, Nua Eabhrac, Bombay: Longmans, Green, and Co., 1906.
• Dhá Shaol Nua, Londain, Nua Eabhrac, Bombay, Calcúta: Longmans, Green, and Co., 1907.
• Solas Nua ar Neamhbhásmhaireacht, Londain, Nua Eabhrac: Longmans, Green, and Co., 1908.
• Wonders of Physical Science, Londain: Macmillan and Co., 1910.
• Ceimic Chomhaimseartha: Suirbhé ar Staid Láithreach, Modhanna agus Claonadh na hEolaíochta Ceimiceacha, Nua Eabhrac, D. Van Nostrand Co., 1911.
• The Goligher Circle, Bealtaine go Lúnasa 1921, Londain: John M. Watkins, 1922.
• Saol Sir William Crookes, OM, FRS, Londain: TF Unwin, 1923.
• An Ghné Ghealach; Réamhrá ar Iontais an tSeiléiniam, Londain: TF Unwin, 1924.
• Hephæstus; nó, The Soul of the Machine, Nua Eabhrac, EP Dutton & Co, 1925.
• Cén chaoi a bhfuil tú? Roinnt Léirmheasanna ar an Todhchaí , Nua Eabhrac, EP Dutton & Company, 1925.

Saothair aistrithe aige

• Trasna an Sahára le Gluaisteán. GM Haardt agus L. Audouin-Dubreuil; TF Unwin, 1924. Arna aistriú ag EE Fournier d'Albe.
• Na Spéartha. Jean-Henri Fabre ; Cuideachta JB Lippincott, 1924. Arna aistriú ag EE Fournier d'Albe.
• Feiniméin Ábhartha. Albert von Schrenck-Notzing ; Kegan Paul & Company, 1920. Arna aistriú ag EE Fournier d'Albe.
• Aislingí Réalteolaí. Camille Flammarion ; Nua Eabhrac: Appleton, 1923. Arna aistriú ó Rêves étoilés ag EE Fournier d'Albe.