Fandango

O fandango é unha composición musical e un baile de pulso ternario^[1]. Similar á xota, estivo de moda nos séculos XVII e XVIII.^[2]

Fandango
Ilustración de Pierre Chasselat, de comezos do s. XIX.
Instrumentos típicos	Gaita Tambor
Derivados	Xota
v c e

Características

O baile do fandango foi reconstruído a partir dun informante da zona de Muros.

A orixe do fandango é incerta, as primeiras noticias descritivas sobre el indican que se debeu formar a finais do século XVII e popularizarse no XVIII. No sur da Península Ibérica, onde probabelmente se orixinou, comprende diferentes variantes: malagueñas, rondeñas, granadinas e murcianas. Na súa extensión cara ao norte peninsular existe unha gran confusión á hora de definilo, sendo difícil distinguiren a súa música da xota, da que ven a ser unha versión antiga a ritmo máis lento.^[3] É probábel que os puntos cos que se bailaba o fandango fosen adaptándose para a súa reutilización nas xotas.^[4] De feito o baile faise cos mesmos puntos, aínda que dun xeito máis pausado e case sen saltar^[5].

En Galiza o fandango referénciase por primeira vez na obra A Gaita Gallega de Xoán Manuel Pintos onde se menciona xunto a outro baile galego, a muiñeira. Destas mencións pódese deducir que era un baile común na Pontevedra do século XIX. A comezos do século XX, o cancioneiro de Casto Sampedro presenta o fandango como un estilo musical chegado de fora que dificilmente se pode distinguir da xota,^[6] e a finais deste mesmo século, na obra El baile en Galicia do bailador Juanjo Liñares, afírmase que o baile foi importado polos recrutas que volvían do servizo militar. Este autor contaba nas súas aulas que na súa mocidade chegara a ver bailar o fandango aos vellos da zona da Mariña.^[7] Outro folclorista, Manuel Cajaraville, chegou a aprender o baile na década de 1970 axudado por un informante da zona de Muros^[8], o que lle permitiu crear unha representación do mesmo para a Agrupación Folklórica Aturuxo.^[9]