Substituínte
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
En química orgánica, un substituínte[1] é un átomo ou grupo de átomos que substitúe a un ou máis átomos nunha molécula, converténdose dese xeito nun resto ou residuo na nova molécula resultante.[2] (En química orgánica e bioquímica, os termos substituínte e grupo funcional, así como cadea lateral e grupo colgante -ou pendente-, son usados de forma case indistinta para describir as ramas nunha estrutura química parental,[3] aínda que se fan certas distincións na química dos polímeros.[4] Nos polímeros, as cadeas laterais proxéctanse desde a estrutura da cadea principal ou columna vertebral da molécula. Nas proteínas, as cadeas laterais están unidas ao átomo de carbono alfa da cadea de aminoácidos.)
O sufixo -il úsase cando se nomean compostos orgánicos que conteñen un enlace simple e substitúen un hidróxeno; úsanse -ilideno ed -ilidina cos enlaces dobres e triplos, respectivamente. Ademais, cando se nomean os hidrocarburos que conteñen un substituínte, utilízanse os números posicionais para indicar a que átomo de carbono está unido o substituínte cando cómpre ter esa información para distinguir entre isómeros. Os susbstituíntes poden ser unha combinación do efecto indutivo e do efecto mesomérico. Tales efectos tamén se describen como ricos en electróns e retirantes de electróns. Orixínanse efectos estéricos adicionais polo volume ocupado polo substituínte.
As expresións o máis substituído e o menos substituído utilízanse frecuentemente para describir ou comparar moléculas que son produtos dunha reacción química. Nesta terminoloxía, o metano úsase como referencia de comparación. Usando o metano como referencia, para cada átomo de hidróxeno que é "substituído" por algunha outra cousa, a molécula pode dicirse que está máis susbtituída. Por exemplo:
- A regra de Markovnikov predí que o átomo de hidróxeno se engade ao carbono do grupo funcional alqueno que ten o maior número de átomos de hidróxeno (menos substituíntes alquilo).
- A regra de Zaitsev predí que o produto da reacción principal é o alqueno co dobre enlace máis altamente substituído (máis estable).
Remove ads
Nomenclatura
O sufixo -il utilízase en química orgánica para formar os nomes de radicais, xa sexa de especies químicas separadas (chamados radicais libres) ou de partes enlazadas quimicamente a moléculas (chamadas restos ou residuos). O nome deriva do antigo nome do metanol, que era "metileno" (do grego grego antigo: μέθυ méthu, 'viño' e de ὕλη húlē,[5] 'madeira', 'bosque'), que foi acurtado a "metil" en nomes compostos, do cal se sacou o sufixo -il (ou ilo). Finalmente, varias refomas na nomenclatura química xeneralizaron o uso do sufixo a outros substituíntes orgánicos.
O uso do sufixo está determinado polo número de átomos de hidróxeno que substitúe o substituínte nun composto parental (e tamén, xeralmente, no substituínte). De acordo coas recomendacións da IUPAC de 1993:[6]
- -il significa que é substituído un hidróxeno.
- -ilideno significa que son substituídos dous hidróxenos por un dobre enlace entre o composo parental e o substituínte.
- -ilidino significa que son substituídos tres hidróxenos por un triplo enlace entre o composto parental e o substituínte.
O sufixo -ilidino encóntrase esporadicamente e parece ser unha variante de escritura de "-ilideno";[7] non se menciona nas directrices da IUPAC.
Para enlaces múltiples do mesmo tipo, que enlazan o substituínte ao grupo parental, utilízanse os infixos -di-, -tri-, -tetra- etc.: -diil (dous enlaces simples), -triil (tres enlaces simples), -tetraíl (catro enlaces simples), -diilideno (dous dobres enlaces).
Para enlaces múltiples de diferentes tipos, concaténanse varios sufixos: -ililideno (un enlace simple e un dobre), -ililidino (un simple e un triplo), -diililideno (dous simples e un dobre).
O nome do composto parental pode alterarse de dous xeitos:
- Para moitos compostos comúns o substituínte é ligado a un dos extremos (a posición 1) e historicamente non é numerado no nome. Porén, as regras da IUPAC de 2013[8] si esixen o uso dun localizado explícito para a maioría dos substituíntes no nome preferido da IUPAC. O nome do substituínte modifícase retirando -ano (ver alcano) e engadindo o sufixo apropiado. Isto "recoméndase só para grupos substituíntes de hidrocarburos acíclicos saturados e monocíclicos e para os hidruros parentais mononucleares do silicio, xermanio, estaño, chumbo e boro". Así, se hai un ácido carboxílico chamado "ácido X-ico", un alcohol que acaba en "X-anol" (ou alcohol "X-il" ou -ílico), ou un alcano chamado "X-ano", entón "X-il" denota que a mesma cadea carbonada carece destes grupos pero foi modificada pola unión a algunha outra molécula parental.
- O método máis xeral omite soamente o "o" terminal do nome do substituínte, pero require a numeración explicita de cada prefixo il, incluso en posición 1 (excepto para -ilidino, o cal como enlace triplo debe terminar a cadea carbonada substituínte). O pentan-1-il é un exemplo de nome feito con este método, e é sinónimo do pentil das directrices previas.
Nótese que algúns termos populares como "vinilo" (cando se usa para significar "polivinilo") representan soamente unha porción do nome químico completo.
Remove ads
Substituíntes do metano
Segundo as regras sinaladas antes, un átomo de carbono nunha molécula, considerado como substituínte, ten os seguintes nomes dependendo do número de hidróxenos unidos a el, e o tipo de enlaces formados coa pate restante da molécula:
CH 4 | metano | nigún enlace |
−CH 3 | grupo metil, metilo ou metanil | un só enlace a un átomo que non é de hidróxeno |
=CH 2 | grupo metileno ou metanilideno ou metilideno | un dobre enlace |
−CH 2− | ponte de metileno ou metanediil ou metdiil | dous enlaces simples |
≡CH | grupo metanilidino ou metilidino | un triplo enlace |
=CH− | grupo metino ou metanililideno ou metililideno | un enlace simple e un dobre |
>CH− | grupo metanetriil ou mettriil | tres enlaces simples |
≡C− | grupo metanililidino ou metililidino | un enlace triplo e un simple |
=C= | grupo metanediilideno ou metdiilideno | dous dobres enlaces |
>C= | grupo metanediililideno ou metdiililideno | dous enlaces simples e un dobre |
>C< | grupo metanetetraíl ou mettetraíl | catro enlaces simples |
Remove ads
Notación
Nunha fórmula estrutural química, un substituínte orgánico como o metil, etil ou aril pode escribire como R (ou R1, R2 etc.) é unha denominación xenérica, este R deriva de radical ou resto, que pode substituír calquera porción da fórmula tal como o autor crea conveniente. O primeiro en usar este símbolo foi Charles Frédéric Gerhardt en 1844.[9]
O símbolo X é usado a miúdo para denotar substituíntes electronegativos como os haluros.[10][11]
Distribución estatística
Un estudo quimioinformático identificou 849.574 substituíntes únicos de ata 12 átomos non de hidróxeno de longo e que contiñan só carbono, hidróxeno, nitróxeno, oxíxeno, xofre, fósforo, selenio e os halóxenos nun conxunto de 3.043.941 moléculas. Cincuenta substituíntes poden ser considerados comúns, xa que se atopan en máis do 1 % deste conxunto, e 438 tópnase en máis do 0,1 %. O 64 % dos substituíntes atópanse só nunha molécula. Os cinco máis comúns son os substituíntes metil, fenil, cloro, metoxi e hidroxil. O número total de substituíntes orgánicos en química orgánica estímase en 3,1 millóns, creando un total de 6,7×1023 moléculas.[12] Pode obterse un número infinito de substituíntes simplemente incrementando a lonxitude da cadea carbonada. Por exemplo, os substituíntes metil (-CH3) e pentil (-C5H11).
Remove ads
Notas
Véxase tamén
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads