Mbeju

Mbeju kóva peteĩ mbujape aramirõ (kóva polisacárido oĩva hiꞌupyrãramo kaꞌavokuérare ha omeꞌẽ 70-80% umi kaloría hoꞌúva yvyporakuéra yvy ape tuichakue javeve), jepémo oñembosakoꞌi hag̃ua ikatu avei ojeporu ambue hiꞌupyrã, typyraty mbaꞌe. Ko hiꞌupy ohechauka tembiꞌu paraguái heta caloría oguerekoha.

Mbeju.

Oĩ tapicha arandu ohapykuehóva Paraguái rekoasa heꞌíva opaite tavaygua rembiꞌu oñembosakoꞌíva ogapykuérape pe Ñorairõ Guasu Triple Alianza (Arhentína, Vrasil ha Uruguái, 1864 guive 1870 peve) renondépe oikovaꞌekue opa rire, hetaiterei caloría orekoha, pe ñorairõ guasu ojukaparaivaꞌekue Paraguái ñemoñare rapykuerépe saꞌieterei tembiꞌu oĩ rupi, ha upévare tembiꞌukuéra oreko heta proteína, ojehecha pype ipokãha tembiꞌu.

Mbaꞌembaꞌépa oraha

"Mbejú" yma guare ojejapo hag̃ua ojeporu koꞌã hiꞌupyyrã: aramirõ, avati kuꞌi, kure ñandy, juky kuꞌi, kesu pyahu ha kamby.

Oñembosakoꞌi hag̃ua mbeju ojeheróva "mbeju avevo" (guaraníme, "torta hinchada") ojeporu umi hiꞌupyrã oñembohysyimavaꞌekue, katu hetave oraha kure ñandy ha kesu.

Oñembosakoꞌi hag̃ua "mbejú aramirõ" ojeporu typyraty aramirõ rãngue.^[1]

Mbaꞌéichapa oñembosakoꞌi

Pe "mbeju tradicional" oñembosakoꞌi hag̃ua ojejapo péicha: oñembope aramirõ peteĩ yvyrápe, ha upe rire oñembogua ha ojepesa. Oñemoĩ pype ñandy ha kesu oñembyasaꞌi pyre. Ñambovu ñande pópe ág̃a ojogua peve peteĩ mbaipýpe. Oñemoĩ pype ryguasu rupiꞌa, juky, kamby ha upéi oñembovu jey. Amo huꞌãme oñemoĩ pype aramirõ ha avati kuꞌi, ñambojeheꞌapa ñande pópe opyta peve galléta kuꞌícha.

Upéi oñembyaku peteĩ páila haku porã meve ha oñemoñandyꞌimi. Oñemoĩ pype pererĩmi pe mbojeheꞌapy oñembosakoꞌíva, oñehembeꞌy jopyjopy kuimbe apépe. Oñembojy sapyꞌami ha upe aja oñemomýi pe páila ojy joja hag̃ua ha ani okái mbytépe. Peteĩ mbaꞌyru jahoꞌihápe oñembojere "mbeju" pe páila ári ha oñembojypa ojeꞌe haguéichama voi

Ambue marandu

"Mbeju" ojoaju jeroviapy guarani rehe, ha oĩ umi tembiꞌu itujavéva guaranikuéra hiꞌupy apytépe. "Chipa" ha"sópa paraguái" ndive, haꞌe tembiꞌu ojeheróva "týra", ñeꞌẽ guarani oheróva opaichagua tembiꞌu ojeꞌúva oñemoirũ hag̃ua "kojói", kamby térã caferykue, ỹrõ katu oñembosakoꞌi ojeꞌu hag̃ua ambue tembiꞌu ndive. Oĩ michĩvéramo 16 hendáicha oñembosakoꞌi hag̃ua ha koꞌág̃a rupi ojekuaa 11 umíva apytépe.

Arandukaita

• "Tembiꞌu Paraguay", ohaíva Josefina Velilla de Aquino.
• "Karú rekó – Antropología culinaria paraguaya", ohaíva Margarita Miró Ibars.