Kodon

Kodon je niz triju nukleotida koji se nalazi na molekuli glasničke RNK. Određuje položaj određene aminokiseline u procesu sinteze bjelančevina^[1] u stanici, čime djeluju kao jedinica genetičkoga kodiranja. Ovi su nukleotidi uzastopni.^[2] Svaka trojka nukleotida prepisana s DNK na glasničku RNK naziva se kodon ili kod^[3] i predstavlja osnovnu jedinicu genskog koda.^[4]

Niz kodona u dijelu molekule glasničke RNK. Svaki se kodon sastoji od triju nukleotida, koje obično odgovaraju jednoj aminokiselini. Nukleotide označene slovima A, U, G i C. Ovo je glasnička RNK koja koristi U (uracil). DNK koristi T (timin). Ova molekula glasničke RNK instruirat će ribosom kad bude vrijeme sintetizirati bjelančevinu prema ovom kodu.

Kodone u procesima sinteze bjelančevina dijelimo na:^[2]

• početni kodon: AUG – kodira aminokiselinu metionin, koja označava početak stvaranja polipeptidnoga lanca
• završni kodon (STOP-kodon), koji označava kraj stvaranja polipeptidnoga lanca, ali ne kodira ni jednu aminokiselinu jer mu ne postoji ni jedan komplementarni antikodon. Postoje 3 poznata STOP-kodona: UAG, UAA i UGA (za RNK), te TAG, TAA i TAG (za DNK).

Tablica translacije

Podrobniji članak o temi: Translacija (biologija)

Biokemijska svojstva aminokiselina

Nepolarna

Polarna

Bazična

Kisela ↓

Kraj: stop kodon

Standardna tablica RNA kodona

Standardni genetski kod^[5][6]

Prvi nukleotid	Drugi nukleotid								Treći nukleotid
	U		C		A		G
U	UUU	(Phe/F) Fenilalanin	UCU	(Ser/S) Serin	UAU	(Tyr/Y) Tirozin	UGU	(Cys/C) Cistein	U
	UUC		UCC		UAC		UGC		C
	UUA	(Leu/L) Leucin	UCA		UAA	Stop	UGA	Stop	A
	UUG		UCG		UAG	Stop	UGG	(Trp/W) Triptofan	G
C	CUU		CCU	(Pro/P) Prolin	CAU	(His/H) Histidin	CGU	(Arg/R) Arginin	U
	CUC		CCC		CAC		CGC		C
	CUA		CCA		CAA	(Gln/Q) Glutamin	CGA		A
	CUG		CCG		CAG		CGG		G
A	AUU	(Ile/I) Izoleucin	ACU	(Thr/T) Treonin	AAU	(Asn/N) Asparagin	AGU	(Ser/S) Serin	U
	AUC		ACC		AAC		AGC		C
	AUA		ACA		AAA	(Lys/K) Lizin	AGA	(Arg/R) Arginin	A
	AUG	(Met/M) Metionin	ACG		AAG		AGG		G
G	GUU	(Val/V) Valin	GCU	(Ala/A) Alanin	GAU	(Asp/D) Asparaginska kiselina ↓	GGU	(Gly/G) Glicin	U
	GUC		GCC		GAC		GGC		C
	GUA		GCA		GAA	(Glu/E) Glutaminska kiselina ↓	GGA		A
	GUG		GCG		GAG		GGG		G

Inverzna tablica RNA kodona

Inverzna tablica za standardni genetski kod^[7]

Aminokiselina	DNA kodoni	Skraćeno		Aminokiselina	DNA kodoni	Skraćeno
Ala, A	GCU, GCC, GCA, GCG	GCN		Ile, I	AUU, AUC, AUA	AUH
Arg, R	CGU, CGC, CGA, CGG; AGA, AGG	CGN, AGR; ili CGY, MGR		Leu, L	CUU, CUC, CUA, CUG; UUA, UUG	CUN, UUR; ili CUY, YUR
Asn, N	AAU, AAC	AAY		Lys, K	AAA, AAG	AAR
Asp, D	GAU, GAC	GAY		Met, M	AUG
Asn ili Asp, B	AAU, AAC; GAU, GAC	RAY		Phe, F	UUU, UUC	UUY
Cys, C	UGU, UGC	UGY		Pro, P	CCU, CCC, CCA, CCG	CCN
Gln, Q	CAA, CAG	CAR		Ser, S	UCU, UCC, UCA, UCG; AGU, AGC	UCN, AGY
Glu, E	GAA, GAG	GAR		Thr, T	ACU, ACC, ACA, ACG	ACN
Gln ili Glu, Z	CAA, CAG; GAA, GAG	SAR		Trp, W	UGG
Gly, G	GGU, GGC, GGA, GGG	GGN		Tyr, Y	UAU, UAC	UAY
His, H	CAU, CAC	CAY		Val, V	GUU, GUC, GUA, GUG	GUN
START	AUG		STOP	UAA, UGA, UAG	URA, UAR

Standardna tablica DNA kodona

Standardni genetski kod^{[note 1][8]}

Prvi nukleotid	Drugi nukleotid								Treći nukleotid
	T		C		A		G
T	TTT	(Phe/F) Fenilalanin	TCT	(Ser/S) Serin	TAT	(Tyr/Y) Tirozin	TGT	(Cys/C) Cistein	T
	TTC		TCC		TAC		TGC		C
	TTA	(Leu/L) Leucin	TCA		TAA	Stop	TGA	Stop	A
	TTG		TCG		TAG	Stop	TGG	(Trp/W) Triptofan	G
C	CTT		CCT	(Pro/P) Prolin	CAT	(His/H) Histidin	CGT	(Arg/R) Arginin	T
	CTC		CCC		CAC		CGC		C
	CTA		CCA		CAA	(Gln/Q) Glutamin	CGA		A
	CTG		CCG		CAG		CGG		G
A	ATT	(Ile/I) Izoleucin	ACT	(Thr/T) Treonin	AAT	(Asn/N) Asparagin	AGT	(Ser/S) Serin	T
	ATC		ACC		AAC		AGC		C
	ATA		ACA		AAA	(Lys/K) Lizin	AGA	(Arg/R) Arginin	A
	ATG	(Met/M) Metionin	ACG		AAG		AGG		G
G	GTT	(Val/V) Valin	GCT	(Ala/A) Alanin	GAT	(Asp/D) Asparaginska kiselina ↓	GGT	(Gly/G) Glicin	T
	GTC		GCC		GAC		GGC		C
	GTA		GCA		GAA	(Glu/E) Glutaminska kiselina ↓	GGA		A
	GTG		GCG		GAG		GGG		G

Inverzna tablica DNA kodona

Inverzna tablica za standardni genetski kod^[7]

Aminokiselina	DNA kodoni	Skraćeno		Aminokiselina	DNA kodoni	Skraćeno
Ala, A	GCT, GCC, GCA, GCG	GCN		Ile, I	ATT, ATC, ATA	ATH
Arg, R	CGT, CGC, CGA, CGG; AGA, AGG	CGN, AGR; ili CGY, MGR		Leu, L	CTT, CTC, CTA, CTG; TTA, TTG	CTN, TTR; ili CTY, YTR
Asn, N	AAT, AAC	AAY		Lys, K	AAA, AAG	AAR
Asp, D	GAT, GAC	GAY		Met, M	ATG
Asn ili Asp, B	AAT, AAC; GAT, GAC	RAY		Phe, F	TTT, TTC	TTY
Cys, C	TGT, TGC	TGY		Pro, P	CCT, CCC, CCA, CCG	CCN
Gln, Q	CAA, CAG	CAR		Ser, S	TCT, TCC, TCA, TCG; AGT, AGC	TCN, AGY
Glu, E	GAA, GAG	GAR		Thr, T	ACT, ACC, ACA, ACG	ACN
Gln ili Glu, Z	CAA, CAG; GAA, GAG	SAR		Trp, W	TGG
Gly, G	GGT, GGC, GGA, GGG	GGN		Tyr, Y	TAT, TAC	TAY
His, H	CAT, CAC	CAY		Val, V	GTT, GTC, GTA, GTG	GTN
START	ATG		STOP	TAA, TGA, TAG	TRA, TAR

Vidi

• Genska uputa (genski kod)
• Genska karta

Bilješke

1. Glavna razlika između DNA i RNA je da je DNA baza timin (T) unutar RNA zamijenjena uracilom (U). To je jedina razlika u tablicama DNA i RNA kodona