Kòd nwa

Kòd nwa oswa Kòd Nwa^[1] se tit ki te bay òdonans wayal Louis XIV oswa Edit wayal mas 1685 ki afekte lapolis nan zile Amerik franse a^[2], epi nan edik ki sanble l la an 1723 sou Mascarenes ak 1724 sou Lwizyana, epi finalman, soti nan mitan XVIII^e syèk, nan koleksyon tèks legal ki gen rapò ak koloni franse yo^[3]. Kòd Nwa a gen pou objektif sitou ankouraje kiltivasyon kann, ki te devlope nan Zantiy, san okenn lejislasyon konsènan esklavaj. Sou Louis XIII, Richelieu te ankouraje komès esklav paske li te deja itilize nan plizyè monachi ewopeyen^[4].

Teritwa nan aplikasyon

Òdonans lan oswa lòd nan mwa mas 1685 anrejistre premye nan tout nan Gran Konsèy la souveren nan Matinik sou 6 out 1685, Lè sa a, anvan sa yo ki nan Gwadloup sou 10 desanm nan menm ane4 a, avan ke yo te nan Tigwav anvan yon sèl la nan pati a franse nan koloni an nan Sen Domeng, 6 me 1687, ak pafwa enpòtan varyasyon nan tèks la. Epi, finalman, sa a nan Cayenne nan Giyàn franse 5 me 1704. Tèks la se aplikab a Sen Kristòf, men dat la nan enskripsyon li yo nan koloni sa a se pa sa li te ye nan dat.

Abrogasyon Kòd Nwa a an 2025

Nan dat 10 me 2025, nan okazyon Jounen Nasyonal pou Komemore Komès Esklav, Esklavaj ak Abolisyon yo, Premye Minis franse a, François Bayrou, te pwomèt pou aboli Kòd Nwa a sou esklavaj.^[5]