Sylvain Salnave

Sylvain Salnave (fèt 7 fevriye 1826 nan vil Kap Ayisyen - mouri 15 janvye 1870 nan Pòtoprens), se yon sòlda ayisyen e yon moun eta ki te gouvène Ayiti apati 1867 kòm "pwotektè Leta"^[1], answit kòm prezidan pou lavi epi anperè sou non Sylvain I^[2]. Rèy li a, ki te make pa lagè sivil ak Rebelyon Nò yo, te fini ak kaptire l 'ak apre ekzekisyon li an 1870.

Sylvain I (Sylvain Salnave)
Pòtrè Anperè Sylvain I (1869).
Fonksyon
Anperè Ayiti
5 jiyè 1868 – 19 desanm 1869 ( 1 an, 5 mwa ak 14 jou)
Predesesè	Li menm (prezidan)
Siksesè	Fen Anpi a Nissage Saget (prezidan lavi)
Prezidan lavi Ayiti
14 jen 1867 – 5 jiyè 1868 ( 1 an ak 21 jou)
Predesesè	Li menm (pwotektè)
Siksesè	Li menm (anperè)
Pwotektè Eta Ayiti
4 me – 14 jen 1867 ( 1 mwa ak 10 jou)
Predesesè	Fabre Geffrard (prezidan lavi) Nissage Saget (pwovizwa)
Siksesè	Li menm (prezidan lavi)
Biyografi
Non nesans	Sylvain Séraphin Salnave
Dat nesans	7 fevriye 1826
Lye nesans	Kap Ayisyen Ayiti
Dat lanmò	15 janvye 1870 (ak 43 ane)
Lye lanmò	Pòtoprens Ayiti
Konjwen	Wilmina Delacourse
Pitit	Saint-Jules Salnave Jean-Baptiste Salnave Charles Salnave Louis Salnave Sylvestre Salnave Marie-Élisabeth Salnave Faustin-Étienne Salnave Marie-Louise Rosa Salnave Victor Salnave Anne Salnave Jacques Salnave Marie-Anne Salnave Joseph Salnave Marthe Salnave François Salnave Marie-Marthe Salnave
Eritye	Jean-Baptiste Salnave
Anperé Ayiti
modifye

Pitit gason paran milat, li te sèvi nan lame anba Dezyèm Anpi a, answit li te fè konplo kont diktati Fabre Geffrard la, sa ki te fè l pran ekzil. Pandan peryòd ekzil sa a, li te eseye plizyè fwa tounen soti nan peyi l 'e pwovoke yon koudeta pou ranvèse diktati la epi ranvwaye Geffrard. Apre yon tantativ echèk nan 1865, li te manke yo te arete men li te jere chape epi pran refij nan Curaçao. Nan fen 1866, li te retounen ann Ayiti e li te eseye kòmanse yon gè sivil nan Sid la, men san siksè. Se poutèt sa li te lanse yon atak sou kapital la, epi li te rive pran sant pouvwa lejislatif yo (Sena a ak Chanm depite a), anvan li atake Palè Nasyonal la. Koudeta sa a, ki te ranvèse rejim la, pèmèt Salnave pran tout pouvwa ak tit "pwotektè". Apre li fin bat gouvènman Kap Ayisyen, li pran kontwòl prèske tout peyi a, eksepte anwo Nòdès la. Li te vin prezidan pou lavi nan dat 14 jen 1867. Okòmansman popilè, li te aboli kò lejislatif la, sa ki te lakòz manifestasyon ak yon agravasyon nan Lagè Sivil la^[3]. Apre li te fin deziyen pitit gason l kòm siksesè, lame a te pwoklame l Anperè an 1868.

Dekri kòm anti-boujwa, Salnave te mennen yon politik piman bouk anvè moun ki rich yo, enpoze taks sou yo te gen entansyon favorize ansyen aristokrasi a, ak amelyore sitiyasyon an nan popilasyon an, nan mande komèsan yo bese pri machandiz yo premye nesesite. Boujwazi a, tou pre lide rebèl an, revòlte epi rantre nan rebelyon an. Lè sa a, Salnave te bay lòd konstriksyon magazen leta yo, pou konpanse mank èd finansyè gwo konpayi boujwa yo. Li fè gwo depans tou pou modènize flòt militè a, sa ki te kontribiye nan febli ekonomi peyi a ak pòv popilasyon an.

Te dirije pa rival Salnave yo, ki gen ladann jeneral rebèl an Nissage Saget, lagè sivil la kontinye kont diktati li a. An 1868, li pwolonje nan Nò ak Sid zile a. Salnave eseye kraze Rebelyon yo men li dwe fè bak avan li antre nan Pòtoprens. Rebèl yo te sènen vil la epi yo te bonbade l, sitou ak èd "La Terreur", yon bato marin ayisyen ki te tonbe nan men yo. Salnave reponn nan boule palè prezidansyèl la, ki se detwi pa flanm dife yo^[4]. 19 desanm 1869, Salnave te rive sove ak yon batayon mil gason nan direksyon Petyonvil. Apre sa, li deside ale nan Repiblik Dominikèn pou jwenn azil nan men Prezidan Buenaventura Báez. Men, Jeneral Cabral te kaptire l sou 10 janvye 1870 e li te lage l bay mesye Saget yo. Yo te mennen l devan tribinal jistis la, yo te jwenn li koupab de trayizon kont Nasyon la, epi egzekite yon ti tan apre vèdik la.

Karyè byen bonè

Jèn

Sylvain Salnave fèt nan yon fanmi ki te gen anpil privilèj nan nò Ayiti. Pitit gason Jean-Baptiste Séraphin Salnave^[5], yo te konn rele li Sylvestre, yon lyetnan nan lame ayisyèn, ak Clotilde Fillette Ragouse, yon dam konpayi ki soti nan yon milieux ki te gen anpil distenksyon, li grandi nan yon anviwònman kote pa t manke ni lajan ni respè sosyal. Paran li yo, ki te milat toulede, fè pati yon boujwazi rich ki te kontwole lavi ekonomik ak sosyal nan Kap-Ayisyen. Timounaj li, ki te fèt nan estabilite, anba enfliyans papa li ki te militè, ap kite yon gwo mak sou fason l ap wè otorite, devwa ak lòd.

Depi byen bonè, Salnave pran gou pou prestij inifòm nan ak pou zafè militè. Jènès li nan Kap, yon vil kiltirèl ak komèsyal, pèmèt li antre an kontak ak gwo diskisyon sosyal ak politik ki t ap brase nan sosyete ayisyèn nan diznevyèm syèk la, sitou tansyon ant elit milat ak chèf nwa yo. Lè li vin adilt, li ale Pòtoprens pou kòmanse karyè li nan lame. Travay sa a make yon gwo chanjman nan lavi li : li kite konfò fanmi boujwa li pou l antre dirèkteman nan mitan jwèt pouvwa ak reyalite politik peyi a.

Yon bagay ki te fè anpil moun sezi, se chwa li fè pou sèvi nan gouvènman anperyal Faustin Soulouque. Soulouque, yon lidè nwa ki te louvètman kont milat yo, te parèt kòm tout sa milieux fanmi Salnave a pa t dakò avè l. Men, malgre sa, Salnave fè tèt li remake byen vit nan kanpay militè Soulouque yo kont Repiblik Dominikèn, nan ane 1850 yo^[6]. Se sou chan batay la li montre kouraj li, frèt san li, ak gou li pou aksyon, sa ki fè sòlda yo renmen l epi mete l kòm yon figi ki t ap monte nan lame anperyal la.

Lè Soulouque tonbe nan 1859 apre koudeta Fabre Geffrard, Salnave rete endiferan. Li pa t ni defann anperè a ak tout fòs, ni li pa t parèt kòm yon gwo patizan nouvo rejim lan. Li chwazi obsève, san li pa mele twòp. Men atitid sa a pa dire lontan. Depi 1860, li pran pozisyon kont diktati Geffrard li te konsidere twòp opresif. Angajman sa a mete l vit nan kolimèt pouvwa a, fòse l pran wout ekzil.

Se nan ekzil sa a pèsonalite politik Salnave a vin fòme vre : li pa t janm rete san fè anyen. Li konplote, li patisipe nan plizyè konplo, e li toujou ap reve sou moman li pral tounen Ayiti avèk viktwa. Jènès li, ki te kòmanse nan konfò yon fanmi boujwa epi ki te kontinye nan mitan lamè ak jwèt politik, prepare l pou yon sò twoub, kote lit pou pouvwa ak afimasyon otorite l t ap vin siyati li.

Egzil ak konplo

Fabre Geffrard, ki gen popilarite a te kòmanse bese, pa t gen pouvwa pou l pini Salnave, ki te byen vit etabli tèt li kòm opozan prensipal rejim la. Li ankouraje ak ankouraje insurrection fwontyè souvan. An 1864, li te ankouraje yon rezirèksyon nan nò Ayiti, men mouvman an te sispann pa otorite lokal yo. An jiyè 1866, Salnave te dirije yon nouvo soulèvman nan Gonayiv. Malgre li te bat ankò, revòlt la te kontinye grandi jiskaske li te siprime. Alafen, tout tantativ Salnave pou ranvèse rejim la se echèk.

An 1866, li te etabli li an ekzil sou zile Curaçao, avèk patizan Faustin Soulouque yo. Li sèvi ak konfyans Soulouquist yo pou l jwenn finansman pou sèten pwojè koudeta an Ayiti.

Konkèt pouvwa a

Pwojè Rebelyon

Fabre Geffrard.

Avèk nouvo sipò finansye, patikilyèman nan men ansyen aristokrat ayisyen ki te ekzile nan Jamayik ak Lafrans, Salnave te prepare yon nouvo plan pou konbat rejim Geffrard la. Apati Desanm 1866, Salnave te tounen Ayiti an kachèt e li te kòmanse yon nouvo soulèvman depi Gonayiv. Plizyè nan sipòtè li yo te netralize pa otorite yo, men Salnave jere kouri ale Gonayiv, nan direksyon sid, kote frè, Jean-Baptiste Séraphin II, l 'lanse yon rebelyon lokal. Yo bay yon manda arestasyon kont Salnave ak frè l la, k ap dirije kòmansman yon lagè geriya nan sid la. Salnave gen konviksyon ke yon koudeta pap pèmèt li pran pouvwa a, epi fòk yon lagè kòmanse febli pouvwa santral la ak otorite rejim yo. Men, sistèm nasyonal la, refòme pa Geffrard, tèlman ranfòse ke tantativ Salnave pou kòmanse yon gwo rebelyon koupe kout, sèlman pa entèvansyon otorite lokal yo, san yo pa bezwen twoup ki soti nan kapital la, ki pwouve efikasite nan Geffrard la politik defans nasyonal.

Salnave ekri yon manifè kote li mande "trayitè" Geffrard demisyone, epi li mande tout Ayisyen ki reve nasyon yo a reprann grandè pou yo vin jwenn li epi pran zam kont rejim la. Apèl Salnave sèlman swiv nan sid peyi a, kote patizan li yo ap rasanble. Ansyen ofisye ak lyetnan Anpi a, ki te ranvwaye akoz pwoksimite yo ak ansyen rejim Enperyal la, rantre nan rebelyon an. Ansyen manm aristokrasi a, nan kache oswa nan ekzil, rasanble alantou Salnave ki vle kòmanse yon gè sivil pou fè desann Geffrard ak rejim diktati an.

Koudeta

Men, lagè a imajine pa Salnave pa pete, premye vil ki nan rebelyon yo pran pa otorite yo, epi Salnave jis chape anba yon tantativ asasina pa yon senpatizan Geffrard. Nan mwa fevriye 1867, reyalize ke Rebelyon Sid la te sou fen, Salnave monte nan yon bato ak yon gwoup sòlda. Li debake nan yon ti pò byen lwen gwo pò Pòtoprens, li mete dife nan prensipal enfrastrikti li jwenn yo. Panike, plizyè rezidan nan kapital la pè yon atak ame. Gen kèk pran zam, lòt moun panike, kache, kouri, pandan ke kèk konsidere rann tèt. Dezenfòmasyon salnavis pèmèt rebèl yo antre nan kapital la. Lè mesye Salnave yo te pran kontwòl kèk kazèn, yo te tire kanon sou bilding ofisyèl yo. Batayon ki responsab defann kapital la konplètman gaye akòz divès dife ak piyaj ki fèt atravè vil la. Okouran de menas reyèl la, Geffrard bay lòd pou yon pati nan gad prezidansyèl la asire sekirite nan Chanm depite a ak Sena a. Men, Salnave te tire sou Chanm nan anvan rive gad prezidansyèl la, answit sezi chanm Sena a. Pran an otaj, kèk palmantè dakò rekonèt Salnave kòm chèf yon gouvènman pwovizwa, men gen lòt ki refize. Moun ki refize yo bat pou yo touye oswa fòse yo demisyone. Lè Geffrard te aprann kaptire Chanm lan ak Sena a, li te ekri yon lèt bay Salnave kote li te mande l pou l lage reprezantan pèp la. Men, konsyan ke koudeta li a te sou pou chavire gouvènman an, Salnave inyore apèl prezidan an pou kalm epi mennen yon rejiman enfantri ki te rasanble bò kote l ', nan direksyon palè nasyonal la^[7]. Lè yo te aprann Salnave rive nan palè a, Geffrard te ezite sou ki aksyon pou l pran. Ofisye li yo asire l ke gad prezidansyèl la kapab defann palè a ak bat Salnave, men pwoblèm nan se ke lòt moun ki soti nan Salnave yo te rasanble nan lòt distri nan vil la, epi ke kapital la ap tonbe piti piti nan men rebèl yo . 13 mas 1867, li te refize nenpòt san koule, Geffrard te ekri lèt demisyon^[8].

Sylvain Salnave.

Apre demisyon sa a, manm gouvènman yo kite vil la epi yo ale nan Salnave ki rive triyonf devan palè prezidansyèl la. Salnave pa t pran pouvwa touswit. Se pa tout lame a ki te mete tèt ansanm avè l, epi yo te etabli yon gouvènman pwovizwa. Nissage Saget, yon asosye pwòch Geffrard, te dirije gouvènman an, ki te negosye okòmansman ak Salnave epi ki te enplike l nan aksyon gouvènman an. Men, de mwa apre, Salnave te lakòz tonbe gouvènman pwovizwa a lè li te pouse patizan l yo pran Palè Nasyonal la an vyolans. Nan dat 2 me 1867, Saget te demisyone epi li te fonn gouvènman an. Nan dat 4 me, Salnave te pran pouvwa a avèk tit Pwotektè Nasyon an.

Men, rejim li a te oblije fè fas a plizyè lagè sivil konstan ant diferan faksyon yo ki te defye pouvwa li apre sispansyon konstitisyon an^[9].

Konkèt ak afimasyon nouvo rejim nan

Trè vit, Nissage Saget te etabli li nan Nò a kote li te kritike politik Salnave yo epi li te patisipe nan plizyè rebelyon. Pifò nan ansyen minis Geffrard yo, ansanm ak kèk palmantè, te rejwenn Saget nan Kap, ki te vin tounen yon boulwa final kont Salnave. Men byen vit, atak vyolan, bonm, eksplozyon ak lòt dife te febli dènye fòs yo ki pa t ase anpil ankò pou asire pwoteksyon tout vil la ak zòn ki antoure Kap.

Saget dekrete mobilizasyon jeneral, li mande tout Ayisyen pran zam pou libète, epi vin defann Kap. Men apèl Saget yo pa ase ankò. Pou anpeche yon beny san, li bay lòd pou yo abandone Kap Ayisyen bay Salnavis yo, 24 jen 1867. Lè yo evite yon batay vyolan ak pèdi, Saget te kenbe kèk inite sòlda, sa ki te pèmèt li pwoteje retrè li a, ak retire li ak gouvènman li pi lwen nan nò, nan direksyon lwès la.

Mòl Sen Nikola tounen nouvo refij repibliken yo. Saget tabli gouvenman li la, li refize pran wout ekzil la e kite peyi a pou Salnave san batay. Bò kote pa l, pwotèktè a gou viktwa l. Li kontwole prèske tout peyi a, epi yon bon pati nan nò a te rasanble sou li malgre rezistans an. Sepandan, li fè yon erè. Olye pou yo lanse yon atak dirèk ak soutni kont dènye fòs Saget yo, Salnave te prefere pasize nò a ak Kap, konsa bay Sagetist yo tan pou asire defans yo alantou Mòl Sen Nikola.

Diktati Salnave la

Zèv li yo

• Sa li fè