Ելաբուգա
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ելաբուգա (ռուս.՝ Ела́буга; թաթ.՝ Алабуга), քաղաք Ռուսաստանի Դաշնության Թաթարստանի Հանրապետությունում, այդ հանրապետության մայրաքաղաք Կազանից մոտավորապես 200 կիլոմետր դեպի արևելք, Կամա գետի աջ ափին։ Զբաղեցնում է 41,1 կմ² տարածք[2]։ Բնակչության թվաքանակը 2010 թվականին եղել է 70.728[3], դրան նախորդած մարդահամարներին արձանագրվել են հետևյալ ցուցանիշները. 2002 թվականին՝ 68.663[4], 1989 թվականին՝ 53.537[5]:
| Բնակավայր | |||
|---|---|---|---|
| Ելաբուգա | |||
| թաթ.՝ Алабуга | |||
| |||
-14.jpg) | |||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||
| Համայնք | Ելաբուժսկի շրջան | ||
| Հիմնադրված է | 1007 թ. | ||
| Առաջին հիշատակում | 17-րդ դար | ||
| Մակերես | 41 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 70 մետր | ||
| Բնակչություն | ▼73 630 մարդ (2021)[1] | ||
| Ժամային գոտի | UTC+3 | ||
| Հեռախոսային կոդ | 85557 | ||
| Փոստային դասիչ | 423600 | ||
| Պաշտոնական կայք | elabuga-city.ru | ||
| |||
_(2006).png)
Ելաբուգայի մերձակայքում է գտնվում Ստորին Կամայի ազգային պարկի մի հատվածը։
Ըստ վարկածներից մեկի՝ բնակավայրի անվանումն առնչվում է թյուրքական Ալաբուղա անձնանունին, որը բառացի թարգմանությամբ նշանակում է խայտաբղետ ցուլ (ցուլը խորհրդանշել է այդ անունը կրողի ուժը, զորությունը)։ Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ բնակավայրին տրվել է մոտակա Ալաբուղա լճի անվանումը, որը թաթարերենից թարգմանած՝ նշանակում է պերկես ձուկ[6]։
Բնակավայրը հիմնադրվել է 10-րդ դարում, երբ վոլգյան բուլղարների Իբրահիմ խաննն այստեղ կառուցել է «Ալամիր սուլթան» անվանումն ստացած սահմանային բերդը (985 թվական)։ Ընդ որում՝ ավանդազրույցի համաձայն՝ այդ բերդը կառուցվել է Ալամիր սուլթանի՝ այսինքն՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացու ենթադրյալ, առասպելական գերեզմանի մոտ։ Սկզբնապես Ալաբուղա անվանումը տրված է եղել բերդի աշտարակին, հետագայում այն տարածվել է բնակավայրի վրա։ Բերդը դարեր անց լքվել է, նրա փլատակներն այսօր հայտնի են Şaytan qalası (Դևի, սատանայի բերդ) անվանումով։ 16-րդ դարի երկրորդ կեսին այստեղ ռուսական գյուղակ է հիմնվել, ժամանակի ընթացքում կառուցվել է եկեղեցի, որին, ավանդազրույցի համաձայն, Իվան Ահեղ ցարը նվիրել է երեք սրբերի՝ Բարսեղ Մեծին, Գրիգոր Աստվածաբանին և Հովհան Ոսկեբերանին պատկերող սրբապատկեր։ Այդ ժամանակներից էլ գյուղակը գյուղի է վերածվել, ստացել Трёхсвятское (սրբերի եռյակ) անվանումը, որը գործածվել է թաթարական Ալաբուղայի աղավաղված ձևին՝ Ելաբուգային զուգահեռ[7]։
Քաղաքի խորհրդանիշը դարձած Շայթանի (Դևի, սատանայի) աշտարակը
Սպասսկայա փողոցը
Գասսարա փողոցը
Կազանսկայա փողոցը
«Շիշկինյան լճեր» զբոսավայրը
Տունը, որտեղ ինքնասպանություն է գործել ռուս անվանի բանաստեղծուհի Մարինա Ցվտաևան
Քաղաքի տնտեսության մեջ ծանրակշիռ մասնաբաժին ունի նավթավերամշակման արդյունաբերությունը։ 1990-ական թվականներին շահագործման է հանձնվել Ford Motor Company ընկերության ավտոհավաքման գործարանը։ 2008 թվականին Sollers JSC ընկերությունը կառուցել է մի նոր գործարան՝ Fiat Ducato ավտոմեքենաների արտադրության համար։ Քաղաքում գործում են նաև կենցաղային տեխնիկա (ջեռուցիչներ, մսաղացներ և այլն) արտադրող, ինչպես նաև թեթև արդյունաբերության ձեռնարկություններ։
| Ելաբուգաի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 5.4 (41.7) |
5.6 (42.1) |
13.5 (56.3) |
29.0 (84.2) |
32.4 (90.3) |
36.8 (98.2) |
38.1 (100.6) |
39.1 (102.4) |
31.6 (88.9) |
24.2 (75.6) |
14.4 (57.9) |
13.0 (55.4) |
39.1 (102.4) |
| Միջին բարձր °C (°F) | −8.1 (17.4) |
−7.1 (19.2) |
−0.2 (31.6) |
10.3 (50.5) |
19.4 (66.9) |
24.0 (75.2) |
25.9 (78.6) |
22.9 (73.2) |
16.4 (61.5) |
7.9 (46.2) |
−0.9 (30.4) |
−6.1 (21) |
8.7 (47.7) |
| Միջին օրական °C (°F) | −11.6 (11.1) |
−10.8 (12.6) |
−4.3 (24.3) |
5.5 (41.9) |
13.5 (56.3) |
18.4 (65.1) |
20.4 (68.7) |
17.8 (64) |
11.9 (53.4) |
4.8 (40.6) |
−3.5 (25.7) |
−9.2 (15.4) |
4.4 (39.9) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −15.0 (5) |
−14.5 (5.9) |
−8.4 (16.9) |
0.7 (33.3) |
7.5 (45.5) |
12.8 (55) |
14.8 (58.6) |
12.6 (54.7) |
7.4 (45.3) |
1.6 (34.9) |
−6.0 (21.2) |
−12.3 (9.9) |
0.1 (32.2) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −37.3 (−35.1) |
−34.3 (−29.7) |
−29.8 (−21.6) |
−19.2 (−2.6) |
−4.1 (24.6) |
−0.6 (30.9) |
1.6 (34.9) |
1.0 (33.8) |
−3.5 (25.7) |
−12.5 (9.5) |
−28.7 (−19.7) |
−37.7 (−35.9) |
−37.7 (−35.9) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 37.8 (1.488) |
27.2 (1.071) |
28.2 (1.11) |
29.8 (1.173) |
46.9 (1.846) |
55.1 (2.169) |
57.8 (2.276) |
67.6 (2.661) |
58.5 (2.303) |
49.9 (1.965) |
45.1 (1.776) |
45.2 (1.78) |
549.1 (21.618) |
| աղբյուր: {{{աղբյուր 1}}} | |||||||||||||
Ելաբուգայում է ծնվել ռուս նշանավոր բնանկարիչ Իվան Շիշկինը։ Այս քաղաքը ծննդավայրն է նաև Նադեժդա Դուրովայի, ով տղամարդու կերպ առած՝ որպես հեծելազորային արիաբար մասնակցել է Նապոլեոն Բոնապարտի զորքի դեմ մղված մարտերին, արժանացել մարտական բազմաթիվ պարգևների։ 1866 թվականին հենց Ելաբուգայում էլ մահացել ու թաղվել է։ Այս քաղաքում 1941 թվականին ինքնասպան է եղել ռուս նշանավոր բանաստեղծուհի Մարինա Ցվետաևան (թաղվել է քաղաքային գերեզմանատանը)։ Գերմանացիների դեմ Խորհրդային Միության մղած Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին (1941-ից 1944 թվականներին) Ելաբուգայում է գտնվել ու գործել Լենինգրադից տարհանված պետհամալսարանի մասնաճյուղը՝ ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի ղեկավարությամբ։ Դասախոսների շարքում էին հետագայում ակադեմիկոսի կոչում ստացած գիտնականներ վ. Ի. Սմիռնովը, Վ. Ա. Ֆոկը, Վ. Վ. Սոբոլևը...
- Ճարտարապետական հուշարձաններ
Թեմական իգական ուսումնարանի շենքը 20-րդ դարի սկզբին (ներկայումս՝ Կազանի դաշնային համալսարանի մասնաճյուղը)
Համալսարանի ժամանակակից շենքը
Վանքը 20-րդ դարասկզբին
Աստվածամոր սրբապատկերի եկեղեցին
Սպասսկի տաճարը
Պոկրովսկայա եկեղեցին
Մզկիթը
Սաֆրանբոլու, Թուրքիա[8][9]
Ալեքսին, Ռուսաստան- Բերյոզովսկի, Ռուսաստան
- Սարապուլ, Ռուսաստան[10]
Վայլհայմ (Վերին Բավարիա), Գերմանիա
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
