Ելենա Նիկոլաևնա Գոգոլևա (մարտի 25 (ապրիլի 7), 1900, Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1] - նոյեմբերի 15, 1993, Մոսկվա, Ռուսաստան), թատրոնի և կինոյի ռուս խորհրդային դերասանուհի, գեղարվեստական խոսքի վարպետ (ասմունքող)։ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1974), ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստուհի (1949)[2]։ Արժանացել է ԽՍՀՄ պետական մրցանակի եռակի դափնեկիր (1947, 1948, 1949)։
 | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | մարտի 25 (ապրիլի 7), 1900 |
| Ծննդավայր | Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահացել է | նոյեմբերի 15, 1993 (93 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, Ռուսաստան |
| Գերեզման | Վագանկովյան գերեզմանատուն |
| Կրթություն | Q19906880? (1916) և Ռուսաստանի թատերական արվեստի համալսարան |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և .svg){kind=small} Ռուսաստան |
| Մասնագիտություն | դերասանուհի |
| Ամուսին(ներ) | Վսեվոլոդ Ակսյոնով |
| Պարգևներ և մրցանակներ |             և |
1918-1993 թվականներին եղել է Փոքր թատրոնի դերասանուհի։ Երբ Վահրամ Փափազյանը 1928 թվականին Փոքր թատրոնի խմբի հետ հանդես է եկել Օթելլոյի դերով, Գոգոլևան կատարել է Դեզդեմոնայի դերը։
Կենսագրություն
Ելենա Գոգոլևան ծնվել է 1900 թվականի մարտի 25-ին (նոր տոմարով՝ ապրիլի 7) Մոսկվայում՝ բանակի սպայի և գավառական դերասանուհու ընտանիքում։ 1916 թվականին ավարտել է Ալեքսանդրո-Մարիինյան ինստիտուտը։ 1917-1918 թվականներին սովորել է Մոսկվայի ֆիլհարմոնիկ ընկերության երաժշտադրամատիկական դպրոցի (այժմ՝ Ռուսաստանի թատերական արվեստի ինստիտուտ, ԳԻՏԻՍ) դրամատիկական բաժնում[3]։
1918 թվականին Գոգոլևան երկրորդ կուրսից ընդունվել է Փոքր թատրոնի թատերախւմբ, որտեղ իր նորամուտը կատարել է Ջեսիկայի դերով Շեքսպիրի «Վենետիկի վաճառականը» պիեսի բեմադրության մեջ։ Ունենալով վառ ու բազմակողմանի անհատականություն, մեծ ուշադրություն դարձնելոց բեմական խոսքի մշակույթին և դերի արտաքին արտահայտչականությանը՝ դերասանուհին արդեն վաղ տարիներին մարմնավորել է Սոֆյային «Խելքից պատուհաս» բեմադրությունում, ինչպես նաև կատարել է մի շարք դերեր Ալեքսանդր Օստրովսկու պիեսներում՝ մարմնավորելով Գարնանը «Ձյունանուշ», Նեգինային «Տաղանդներ և երկրպագուներ», Ակսյուշային «Անտառ», Պոլինային «Եկամտաբեր վայր», Լարիսային «Անօժիտը» ներկայացումներում[3]։
1920 թվականին Ելենա Գոգոլևան կատարել է նորամուտը կինոյում, բայց քիչ է նկարահանվել՝ միշտ մնալով առաջին հերթին որպես թատրոնի դերասանուհի։ Աշխատել է նաև ռադիոյի և հեռուստատեսւթյան ոլորտում։ Ռուսաստանի Պետհեռուստառադիոֆոնդի հավաքածուում պահվում են գրական ստեղծագործությունների ավելի քան 150 և Փոքր թատրոնի ներկայացումների ձայնագրություններ դերասանուհու մասնակցությամբ[3]։ Ելենա Գոգոլևան Փոքր թատրոնում աշխատել է մինչև կյանքի վերջ։ Նրա լավագույն դերերի շարքում են այնպիսի կերպարներ, որոնք ստեղծվել են ինչպես դասական, այդ թվում արտասահմանյան (լեդի Միլֆորդը Ֆ. Շիլլերի «Սեր և խարդավանք», շեքսպիրյան լեդի Մակբեթ, միսսիս Քրոուլի «Սնափառության տոնավաճառը» ներկայացման մեջ), այնպես էլ ժամանակակից խաղացանկում, այդ թվում նաև Մամուրեն հատուկ իր համար բեմադրված Ժ. Սարմանի պիեսում[1]։ Վերջին անգամ դերասանուհին բեմ է բարձրացել 1993 թվականի հոկտեմբերին 22-ին։
Ապրել է Մոսկվայում՝ «Արվեստի աշխատավոր» (ռուս.՝ «Труженик искусства») կոոպերատիվի տանը Գորկու փողոցի շրջանում[4][5]։
Ելենա Գոգոլևան մահացել է 1993 թվականի նոյեմբերի 15-ին Մոսկվայում։ Թաղվել է Վագանկովյան գերեզմանատանը (տեղամաս № 12) ՝ որդու կողքին։
Ընտանիք
Ելենա Գոգոլևան երեք անգամ ամուսնացած է եղել[5]․
- Առաջին ամուսինը՝ Գեորգի Նիկոլաևիչ Դուդկևիչ (1887-1978), կոմպոզիտոր, հնչյունային ռեժիսոր,
- Որդի՝ Իգոր Դուդկևիչ (1920-1969), ռազմական օդաչու, Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից, հնչյունային ռեժիսոր,
- Երկրորդ ամուսինը՝ Վսեվոլոդ Նիկոլաևիչ Աքսյոնով (1902-1960), դերասան, գեղարվեստական խոսքի վարպետ, ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ (1947),
- Երրորդ ամուսինը՝ Սեմյոն Իսահակի Կամինկա (1907-1983), ռեժիսոր։
Կոչումներ և պարգևներ
- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1974)
- Լենինի երկու շքանշան (1967, 1974)
- Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան
- Աշխատանքային Կարմիր դրոշի երեք շքանշան (1937, 1949, 1989)
- Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան (7 ապրիլի, 1980)[6]
- «Պատվո Նշան» շքանշան (1978)
- «1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ կատարած անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ
- Մեդալ «Ի հիշատակ Մոսկվայի 800-ամյակի»
- ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (23 սեպտեմբերի 1937)
- ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1949)
- Ստալինյան երկրորդ աստիճանի մրցանակ (1947) – Բ․ Լավրենյովի «Նրանց համար, ովքեր ծվում են» ներկայացման մեջ դերասանուհի Ելենա Վասիլևնա Գորելովայի դերի կատարման համար
- Ստալինյան առաջին աստիճանի մրցանակ (1948) – Բ․ Ռոմաշովի «Մեծ ուժ» ներկայացման մեջ Կլավդիա Պետրովնա Լավրովայի դերի կատարման համար
- Ստալինյան առաջին աստիճանի մրցանակ (1949) – Ա․ Սաֆրոնովի «Մոսկովյան բնավորություն» ներկայացման մեջ Նինա Իվանովնա Պոլոզովայի դերի կատարման համար
Դերեր թատրոնում
- 1971 – «Դոստիգաևն ու մյուսները», Մաքսիմ Գորկի – Մայր Մելանիա
- 1972 – «Արևի մայր մտնելուց առաջ», Գերհարդ Հաուպտման – Ֆրաու Պետերս
- 1973 – «Անդունդը», Ալեքսանդր Օստրովսկի – Աննա Ուստինովնա
- 1977 – «Պարոնայք Գոլովյովներ», ըստ Միխայիլ Սալտիկով-Շչեդրինի – Արինա Պետրովնա Գոլովյովա
- 1978 – «Մամուրե», Ժան Սարման – Սելինա Մուրե (Մամուրե)
- 1984 – «Նկար», ըստ Դանիիլ Գրանին – Աստախովա
- 1987 – «Ստրուկներ», Պյոտր Գնեդիչ – Իշխանուհի Պլավուտինա-Պլավունցովա
Աշխատանքը հեռուստատեսությունում
Ֆիլմագրություն
- 1920 – Անջելո (ռուս.՝ Анджело)
- 1936 – Գոբսեկ (ռուս.՝ Гобсек) – կոմսուհի դե Ռեստո
- 1953 – Բարբարոսներ։ Տեսարաններ շրջանային քաղաքում (ռուս.՝ Варвары. Сцены в уездном горооде) – Մոնախովա Նադեժդա Պոլիկարպովնա
- 1954 – Այդ մասին մոռանալ չի կարելի (ռուս.՝ Об этом забывать нельзя) – Մարիա Սպիրիդոնովնա Բանտիշ
- 1957 – Բաժակ ջուր – Դքսուհի Մարլբորոյի
- 1961 – Երկու կյանք (ռուս.՝ Две жизни) – իշխանուհի Նաշչեկինա
- 1982 – Պիկվայա դամա (ռուս.՝ Пиковая дама) – կոմսուհի Աննա Ֆեդոտովնա
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
