Թել Ավիվի գեղարվեստի թանգարան
From Wikipedia, the free encyclopedia
Թել Ավիվի գեղարվեստի թանգարան (եբրայերեն՝ מוזיאון תל אביב לאמנות Muzeon Tel Aviv Leomanut), Թել Ավիվում գտնվող արվեստի թանգարան։ Համարվում է Իսրայելի ամենամեծ և ամենակարևոր արվեստի թանգարաններից մեկը։ Թանգարանի ցուցադրությունը ներկայացված է Իսրայելի արվեստ, ժամանակակից արվեստ, լուսանկարչություն, նկարչություն, գրաֆիկա, դիզայն, ճարտարապետություն, 16-19-րդ դարերի արվեստ բաժիններում։ Բացի հիմնական ցուցադրության հատվածից, թանգարանն ունի քանդակների այգի և երիտասարդական բաժին։ Իր գոյության առաջին տարիներին թանգարանը գործել է «Դիզենգոֆի տանը», որտեղ 1948 թվականին ընդունվել է Իսրայելի անկախության հռչակագիրը։
Թել Ավիվի գեղարվեստի թանգարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | թանգարան և պատկերասրահ |
| Երկիր |  Իսրայել |
| Տեղագրություն | Թել Ավիվ |
| Վայր | Իսրայել |
| Կազմված է | The Eyal Ofer Pavilion?, Meyerhoff Art Education Center? և Herta and Paul Amir Building? |
| Ղեկավարության նստավայր | Թել Ավիվ, Իսրայել |
| Հասցե | שד׳ שאול המלך 27, תל אביב-יפו |
| Հիմնադրվել է | ապրիլի 2, 1932 |
| Հիմնադիր | Մեիր Դիզենգոֆ[1] |
| Այցելուներ | 1 070 714 մարդ (2022)[2] |
| Տնօրեն | Karl Schwarz?, Haim Gamzu?, Moshe Kaniuk?, Eugen Kolb?, Moshe Kaniuk?, Haim Gamzu?, Mordechai Omer?, Suzanne Landau? և Tania Coen-Uzzielli? |
| Կայք | tamuseum.org.il |
 | |
 | |
Հիմնադրվել է 1932 թվականին, այն շենքում, որտեղ ապրել է Թել Ավիվի առաջին քաղաքապետ Մեիր Դիզենգոֆը։ Դիզենգոֆը հաստատել է Խորհրդատվական խորհրդի կազմը, որի մեջ ընդգրկված են եղել Ռեուվեն Ռուբինը, Արիե Ալուիլը, Բատյա Լիշանսկին և Հաիմ Գլիսբերգը։
Քաղաքի համար նոր թանգարանի նշանակությունը Դիզենգոֆը նկարագրել է իր ելույթում՝
 |
(...)Քանի որ Թել Ավիվը հրեական տարածաշրջանի մեծ ներուժ ունեցող, մեր երկրում և Սփյուռքում ժամանակակից հրեականության կենտրոն դառնալու միտումով քաղաք է, մենք զգում էինք նրա գեղեցկության և արվեստի կատարելագործման անհրաժեշտությունը և գիտակցում էինք, որ անհնար է կառուցել տներ, փողոցներ և բարելավել քաղաքը, առանց մտածելու դրա գեղագիտության և ներդաշնակության մասին, առանց բնակչության գեղագիտական ճաշակի։ Ուստիև ստեղծվեց Թել Ավիվի գեղարվեստի թանգարանը։ |  |
Թանգարանը, որտեղ ներկայացվեցին իսրայելցի և օտարազգի արվեստագետների ստեղծագործությունները, դարձավ ակտիվ երիտասարդ քաղաքի մշակութային կենտրոն։ 1948 թվականի մայիսի 14-ին այս շենքում հայտարարվեց Իսրայելի պետության ստեղծման հռչակագիրը։
Դիզենգոֆի տանը Թել Ավիվի գեղարվեստի թանգարանի հաջողությունը և դրա հավաքածուի ընդլայնումը ավելի մեծ ցուցահանդեսային սրահների ստեղծման անհրաժեշտություն առաջ բերեցին։ 1959 թվականին Շվերոտ Տարսատում բացվեց Հելենա Ռուբինշտեյնի տաղավարը։ Երբ 1971 թվականին Շաուլ-Հա-Մելեխ բուլվարում բացվեց թանգարանի հիմնական շենքը, ցուցադրությունը տեղաբաշխվեց երկու շենքերում։
1938 թվականին թանգարանի հիմնական շենքում ստեղծվել է թեմատիկ գրադարան, որը ներառում է մոտ 50000 գիրք, 140 պարբերական և 7000 լուսանկար, որոնք վերաբերում են արվեստի տարբեր ոլորտներին։ 1988 թվականին բացվել է Յոզեֆ և Ռեբեկա Մեյերհոֆների Արվեստի կրթության կենտրոնը[3]։ 1999 թվականին ցուցահանդեսային տարածքն ընդարձակվել է թանգարանի արևմտյան մասում կառուցված նոր պատկերասրահի հաշվին, հիմնադրվել է Լոլա Բիր Էբներ քանդակների այգին[4]։
Թանգարանի ընդլայնումը հանգեցրեց ցուցահանդեսների մակարդակի և ծավալների ընդարձակման և համակողմանի մշակութային գործունեության, այդ թվում` թանգարանում դասական երաժշտության և ջազ համերգների կազմակերպում, ֆիլմերի ցուցադրություն, դասախոսությունների, մանկական ներկայացումների կազմակերպում։
Թանգարանային համալիրը բաղկացած է մի քանի շինություններից`գլխավոր մասնաշենք, որը ներառում է Շաուլ Հա-Մելեխի պողոտայի նոր թևաշենքը, Ելենա Ռուբինշտեյնի տաղավարը Հաբիմա թատրոնի հարևանությամբ և Դիզենգոֆ փողոցում գտնվող կրթական կենտրոնը։
Գլխավոր մասնաշենք
1971 թվականին թանգարանի տնօրեն դոկտոր Հաիմ Գամզուն ավարտել է Շաուլ Հա-Մելեխի պողոտայի վրա գտնվող թանգարանի հիմնական շենքի կառուցումը, Բեյթ-Արիել գրադարանի և Թել Ավիվի շրջանային դատարանի հարևանությամբ։ Թանգարանի հիմնական շենքը նախագծել է ճարտարապետ Դան Էյթանի և Ցիխակա Յաշարի կողմից։ Այս նախագծի համար նրանք արժանացել են Ռիխտերի մրցանակի։
Նոր բաժին
2002 թվականին մրցույթ է հայտարարվել քանդակի այգու հարակից թանգարանի նոր արևմտյան թևաշենքի նախագծման համար։ Մրցույթում հաղթել է Պրեսթոն Սքոթ Կոենի նախագիծը։
Այս նախագծի համաձայն նոր թևաշենքի կառուցման արժեքը կազմել է 45 միլիոն դոլար։ Այդ նպատակով ներգրավվել են տարբեր դոտացիաներ, որոնցից ամենակարևորը Սամմի Օֆերի և նրա կնոջ կողմից տրամադրված 20 միլիոն շեկելն էր։ Օֆերն իր միջոցները ներդրել է իր և իր կնոջ անունից։ Այնուամենայնիվ, հանրային ընդդիմության բազմաթիվ բողոքների պատճառով, որոնք պահանջում էին փոխել թանգարանի անունը, Օֆերը չեղյալ է համարել դոտացիան, և դրամահավաքը շարունակվել է։
2007 թվականի փետրվարին տեղեկացվել էր, որ նոր թևաշենքի կառուցման համար հովանավոր-ամուսիններ Պոլ և Գերտա Ամիրները տրամադրել են 10 միլիոն ԱՄՆ դոլար[5]։ 2011 թվականի հոկտեմբերին ավարտվել է լուսային կասկադով նոր թևաշենքի կառուցումը՝ շրջապատված տաս ցուցահանդեսային տաղավարներով, որոնցից յուրաքանչյուրը նվիրված է առանձին թեմայի[6]։ Շենքը հանրության համար բացվել է 2011 թվականի նոյեմբերի 2-ին[7]։
Ծրագրի արժեքը կազմել է մոտ 225 միլիոն դոլար։ Հիմնական մասը (140 միլիոն դոլար) ֆինանսավորվել է հովանավորների կողմից, մնացածը՝ 85 միլիոն դոլար, հատկացվել է Թել Ավիվի քաղաքապետարանի կողմից։
Թանգարանի հինգ հարկանի շենքը ներդաշնակորեն ներառում է գորշ բետոնից կառուցված ճարտարապետական համալիրի մեջ։ Թանգարանի կենտրոնական տաղավարը լուսավորվում է բնական լույսով, որը ներս է սողոսկում թափանցիկ առաստաղի միջով և տարածվում սպիտակ պատերի վրա[8]։
Թանգարանի մասնաճյուղեր
Ելենա Ռուբինշտեյնի տաղավարը, որը բացվել է 1959 թվականին Հաբիմա թատրոնի հարևանությամբ, հանդիսանում է թանգարանի մասնաճյուղ և նվիրված է ժամանակակից արվեստին։ Մասնաճյուղի կուրատորը` տիկին Էլեն Գինտոնը, նկարիչ Դեյվիդ Հինգտոնի կինն է և ներկայացնում է բազմաթիվ երիտասարդ ժամանակակից իսրայելցի նկարիչների շահերը, օգնում նրանց կազմակերպելու ցուցահանդեսներ։
«Մեյերհոֆ» կրթական կենտրոն
Արվեստի բնագավառի «Մեյերհոֆ» կրթության կենտրոնը գտնվում է Դուբնով փողոցում։ Կենտրոնը կազմակերպում է արվեստի դասընթացներ երեխաների, դեռահասների, ուսուցիչների և մեծահասակների համար։ Կենտրոնն ունի դիդակտիկ ցուցահանդեսներ և կազմակերպում է էքսկուրսիաներ դպրոցականների համար։
Թանգարանի հավաքածուն ներկայացնում է 20-րդ դարի առաջին կեսի և ժամանակակից արվեստի մեծ շարժումների մի շարք առաջատար արվեստագետների՝ ֆովիզմ, գերմանական էքսպրեսիոնիզմ, կուբիզմ, ֆուտուրիզմ, ռուսական կոնստրուկտիվիզմ, Դե ստիլ շարժում և սյուրռեալիզմ, ֆրանսիական արվեստ, Փարիզի դպրոցի իմպրեսիոնիստներ և պոստիմպրեսիոնիստներ, ներառյալ Խայիմ Սուտինի ստեղծագործությունները, Պաբլո Պիկասոյի կապույտ և նեո-դասական ժամանակաշրջանից մինչև իր ուշ ժամանակահատվածի էական գործեր, Ալբեր Գլեզի, Ժան Մետցենժեի կուբիստական նկարները, Ժակ Լիպշիցի մի քանի քանդակներ և Խոան Միրոյի սյուրռեալիստական ստեղծագործություններ։
1989 թվականին ամերիկացի փոփ արտիստ Ռոյ Լիխտենշտայնը թանգարանի համար ստեղծեց հսկայական երկպանել որմնանկար, որը գտնվում է մուտքի նախասրահում[9]։
Հավաքածուն ներառում է մի շարք գլուխգործոցներ, այդ թվում`1916 թվականին ավստրիացի նկարիչ Գուստավ Կլիմտի ստեղծած Friedericke Maria Beer-ը, 1914 թվականին Վասիլի Կանդինսկու ստեղծած «Անանուն իմպրովիզացիան»։
1950 թվականին նվիրաբերված Փեգիի Գուգենհայմ հավաքածուն ներառում է աբստրակտ ու սյուրռեալիստական արվեստագետների 36 աշխատանքներ, այդ թվում`Ջեքսոն Պոլլոքի, Ուիլյամ Բազիոտիսի և Ռիչարդ Պուզետ-Դարտի ստեղծագործությունները և սյուրռեալիստներ Իվ Տանգիի, Ռոբերտո Մատտայի և Անդրե Մասսոնի աշխատանքներից։
Քանդակներ ցուցադրված են մուտքի մոտ և քանդակի ներքին այգում։
«Նավակ», գալիլեյան բազալտ
Բակի Շվարց, «Մոծակ»
Մենաշե Կադիշման, «Քանդակ», Լոլա Բիր Էբներ քանդակների այգի
Մաուրիկի Գոտլիբ, «Աղոթք Յոմ Կիպուրի օրը սինագոգում»
Գուստավ Կլիմտ, «Մարի Բեերի դիմանկարը»
Դոմ Ֆեյգին, «Կենդանի»
Ցիխակ Դանցիգեր, «Նեգևյան ոչխարներ»
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
