Մսեր Գրիգորի Մսերեան (դեկտեմբերի 20, 1808[1], Իզմիր, Անատոլիայի էլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1] - օգոստոսի 2 (14), 1873[1], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1]), հայ մատենագիր, մշակութային գործիչ։
| Մսեր Մսերյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 20, 1808[1] |
| Ծննդավայր | Իզմիր, Անատոլիայի էլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1] |
| Մահացել է | օգոստոսի 2 (14), 1873[1] (64 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | մատենագիր, մշակութային գործիչ, ազգագրագետ և աստվածաբան |
| Աշխատավայր | Լազարյան ճեմարան[1], Ճռաքաղ[1] և Համբավաբեր Ռուսիո[1] |
| Երեխաներ | Զարմայր Մսերյան |
Կենսագրություն
Սովորել է ծննդավայրի Մեսրոպյան վարժարանում, աշակերտել Հովհաննես Վանանդեցուն։ 1825 թվականին տեղափոխվել է Էջմիածին, ուսումը շարունակել Գևորգյան ճեմարանում (Խաչատուր Աբովյանի հետ)։ Եղել է կաթողիկոսի ատենադպիրը։ 1848 թվականին հրավիրվել է Մոսկվա, կրոնի պատմություն և հայոց լեզու դասավանդել Լազարյան ճեմարանում։ Այստեղ, 1858-1862 թվականներին, որդու՝ Զարմայր Մսերյանի հետ հրատարակել է «Ճռաքաղ»-ը, իսկ 1861-1864 թվականներին՝ «Համբավաբեր Ռուսիո» կիսամսյա թերթը[2][3]։ Այս պարբերականներում Մսերյանը տպագրել է կրոնաաստվածաբանական բնույթի հոդվածներ («Թէոդորոսի միայնակեցի գովեստի սուրբ աստուածածին», «Քրիստոսի թուականն»), գրաբար բանաստեղծություններ ու պոեմներ («Պարոյր պսակեալ», «Օթևանք դիւցազանց հայոց»), պահպանողական դիրքերից քննել հայ ժողովրդի ապագան։ Գաղափարների համար նրան խիստ քննադատել են Նալբանդյանը և Ա․ Նազարյանը։ «Խմբագիր չափածո բանից» (1864) ժողովածուում Մսերյանը խորը գրաբարով գովերգել է պատմական Հայաստանն ու Աստվածաշնչի զանազան դրվագներ։ Ուշագրավ է «Յիշատակարան կենաց և գործոց մեծանուն Պայագատաց Լազարետն տոհմի» (1856) մատենագիտական-պատմաբանական աշխատությունը, որը Լազարյանների տոհմածառի գործունեությունը պատմական քննության ենթարկելու առաջին փորձն է։ Մսերյանին որպես մատենագրի է ներկայացնում «Պատմութիւն կաթողիկոսաց Էջմիածնի ի Սիմէօնէ մինչ ցՅոհաննէս» (1876) գործը։ Կրոնադավանաբանական բնույթի են «Հաւատապատում, կամ այն է մանր ումունք քրիստոնեական հաւատոյ․․․» (1850) երկհատոր մենագրությունը, «Հրահանգ քրիստոնեական հաւատոյ» (1850) և «Մանր ուսմունք ազգային եկեղեցական պատմության․․․» (1874) դասագրքերը։ Նրա որոշ ուսումնասիրություններ («Միրզայան պեյ, պատմություն վարուց նորա») և նամակներ (Խաչատուր Աբովյանին, Հարություն Ալամդարյանին) ետմահու տպագրվել են կնոջ՝ Սոփիա Մսերյանի հրատարակած «Փարոս Հայաստանի» (1879-1881) հանդեսում։
Մատենագիտություն
- Վասակ։ «Արարատ» (Թիֆլիս), 1851, № 17։
- Վասակ ի դժոխս (բանաստեղծություն)։ «Արարատ» (Թիֆլիս), 1851, № 17։
- Յաղթանակ հաւատոյ մեծին Վարդանայ (պոեմ)։ «Արարատ» (Թիֆլիս), 1851, № 28-31։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
