Պլասա դե Մայոյի տատիկներ
մարդու իրավունքների արգենտինական կազմակերպություն / From Wikipedia, the free encyclopedia
Պլասա դե Մայոյի տատիկներ (իսպ.՝ Asociación Civil Abuelas de Plaza de Mayo), Արգենտինայի կեղտոտ պատերազմի ընթացքում գողացված և ապօրինի որդեգրված երեխաներին գտնելու նպատակ հետապնդող իրավապաշտպան կազմակերպություն, որը նախագահում է Էստելա Բարնես դե Կարլոտտոն։
Հիմնադրվել է 1977 թվականին ռեպրեսիայի ժամանակ առևանգված երեխաներին գտնելու, որոնցից մի քանիսը ծնվել էին բանտում գտնվող մայրերից, որոնք հետագայում բռնի «անհետացել էին», և երեխաներին իրենց կենսաբանական ընտանիքներին վերադարձնելու համար։ 1998 թվականին Միացյալ Նահանգներից գենետիկայի հարցերով զբաղվող գիտնական Մարի-Քլեր Քինգի աջակցությամբ տատիկների աշխատանքը հանգեցրեց ռազմական դարաշրջանի ընթացքում առևանգված կամ ապօրինի որդեգրված 500 երեխաներից ավելի քան 10 տոկոսի գտնելուն[4]։
1998 թվականին արձանագրվել է 256 անհետ կորած երեխաների ինքնություն, որոնցից 56 երեխայի տեղը որոշվել է, 7-ը մահացել է։ Տատիկների աշխատանքը հանգեցրեց Արգենտինյան դատական անտրոպոլոգիայի թիմի և Ազգային գենետիկական տվյալների բանկի ստեղծմանը։ Գենետիկական փորձարկումների վերջին ձեռքբերումների շնորհիվ տատիկներին հաջողվել է 31 երեխա վերադարձնել իրենց կենսաբանական ընտանիքներին։ 13 այլ դեպքերում, նրանց հայտնաբերելուց հետո, որդեգրող և կենսաբանական ընտանիքները համաձայնել են համատեղ մեծացնել երեխաներին։ Մնացած դեպքերը գտնվում են դատարանում ընտանիքների միջև ընթացող ծնողական իրավունքի պայքարի հարցերով[5]։ Ըստ 2008 թվականի տվյալների՝ նրանց ջանքերով գտնվել են 97 թոռներ[6]։
Առևանգված երեխաները «Կեղտոտ պատերազմի» ընթացքում համակարգված կառավարության պլանի մաս էին կազմում՝ ռազմական ընտանիքների և ռեժիմի դաշնակիցների կողմից երեխաներին որդեգրելու համար, խուսափելու կործանարար այլ սերունդ ունենալուց[4]։ Ըստ Մարդու իրավունքների միջամերիկյան հանձնաժողովի (IACHR)՝ խունտան վախենում էր, որ «ողջ մնացած ընտանիքների տառապանքն անհայտ կորածների բացակայության պատճառով կմեծանար նոր սերնդի կործանարար տարրերը, դրանով իսկ թույլ չտալով Կեղտոտ պատերազմի արդյունավետ ավարտ»[5][7][8][9]։
Որպես Սիլվիա Կինտելայի գործի մի մաս, նախկին դիկտատորը Խորխե Վիդելան 2010 թվականին ձերբակալվեց և կրեց տնային կալանք` երեխաների առևանգող բազմաթիվ մեղադրանքների համար։ 2012 թվականի հուլիսին նա դատապարտվեց հիսուն տարվա ազատազրկման` երեխաների սիստեմատիկ գողության մեղադրանքով[10]։
2011 թվականի սեպտեմբերի 14-ին Պլասա դե Մայոյի տատիկները Փարիզում ստացան Ֆելիքս Ուֆե-Բուանի անվան խաղաղության մրցանակ մարդու իրավունքների պաշտպանության բնագավառում իրենց կատարած աշխատանքի համար[11]։