1989 թվականի հեղափոխություններ
From Wikipedia, the free encyclopedia
1989 թվականի հակակոմունիստական հեղափոխություններ, երբեմն անվանում են արևմտյան երկրներում «ժողովուրդների աշուն»[1], 1989 թվականի աշնանը Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում իշխանափոխության ալիք։
Մի քանի ամսվա ընթացքում խորհրդային կոմունիստական վարչակարգերը փոխարինվեցին, ինչն Արևմուտքում այս հեղափոխություններն անվանում են 1848 թվականի «ժողովուրդների գարնան» կրկնօրինակում։ Կոմունիստական վարչակարգերի անկումը կապված էր ԽՍՀՄ-ում վերակառուցման հետ և սկսվեց Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունից, դրան հաջորդեցին զանգվածային բողոքի ակցիաներ, որոնք հանգեցրին ԳԴՀ-ում, Չեխոսլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետությունում և Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետությունում իշխանության փոփոխության, ինչպես նաև Հունգարիայի Ժողովրդական Հանրապետությունում տեղի ունեցան բարեփոխումներ, որոնք իրականացվում էին կոմունիստական իշխանությունների նախաձեռնությամբ։ Իշխանափոխությունը տեղի է ունեցել ոչ բռնի ճանապարհով (բացի Ռումինիայից)։ Մ. Ս. Գորբաչովի իշխանության գալը 1985 թվականին հաղթանակ է բերել «Նոր մտածողության», «Համամարդկային արժեքների» և «Երկու համակարգերի խաղաղ գոյակցության» դոկտրինները։ 1987 թվականին հայտարարվել է «հրապարակայնության» քաղաքականություն, 1989 թվականին տեղի են ունեցել ԽՍՀՄ ժողովրդական պատգամավորների առաջին մրցակցային ընտրությունները։ ԽՄԿԿ-ն փաստորեն հրաժարվել է լրատվամիջոցների գրաքննությունից, ընդդիմության ներկայացուցիչները սկսեցին հայտնվել ամսագրերում, թերթերում և խորհրդային հեռուստատեսությունում։ Քաղաքական ազատականացումը տեղի է ունեցել աճող տնտեսական ճգնաժամի և արևմտյան վարկերից խորհրդային ղեկավարության աճող կախվածության ֆոնին։