Ալեքսանդր Ճավճավաձե
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ալեքսանդր Գարսևանի Ճավճավաձե (նոյեմբերի 16, 1786[1], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[2] - նոյեմբերի 5 (17), 1846[3], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[2]), վրացի բանաստեղծ, հասարակական գործիչ, իշխան, գեներալ-լեյտենանտ (1841 թվական)։
Remove ads
Կենսագրություն
Հայրը՝ Գարսևան Ճավճավաձեն, եղել է քաղաքական գործիչ, Վրաստանի թագավոր Էրեկլե II-ի դեսպանը ռուսական արքունիքում[4]։ Մասնակցել է 1812 թվականի Հայրենական պատերազմին և ռուսական բանակի 1813-1814 թվականների արտասահմանյան արշավանքներին։ 1814 թվականից Վրաստանում գրավել է կարևոր ռազմավարչական պաշտոններ։ Մասնակցել է 1826-1828 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմին։ 1828-1829 թվականներին եղել է նորաստեղծ Հայկական մարզի վարչության պետ։ Օժանդակել է պարսկահայերի 1828-1829 թվականների գաղթի կազմակերպմանն ու նրանց բնակեցմանը։ 1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ նրա հրամանատարությամբ գործող ռուսական զորքերի փոքրաթիվ ջոկատը ազատագրել է Բայազետը, Ալաշկերտը։ Նահանջող ռուս զորքերի հետ նա Մուշի գավառից հարյուրավոր հայ ընտանիքներ գաղթեցրել ու բնակեցրել է Ալաշկերտի հովտում և Հայկական մարզում։ 1832 թվականին Ճավճավաձեն մասնակցել է ազնվականական դավադրությանը, որի նպատակն էր Վրաստանը անջատել Ռուսաստանից և իրականացնել որոշ սոցիալական բարեփոխումներ։ 1833 թվականին աքսորվել է Տամբով։ Վրաստան է վերադարձել 1834 թվականին։ 1843 թվականին մասնակցել է Շամիլի դեմ արշավանքին։ 1843 թվականից Ճավճավաձեն զբաղվել է գրական-հասարակական գործունեությամբ։ Նրա Թիֆլիսյան տանը հավաքվում էին վրացի, ռուս և հայ գրողներ, հասարակական գործիչներ, այդ թվում՝ Ա․ Մ․ Գրիբոյեդովը, որը ամուսնացավ նրա աղջկա՝ Խինայի հետ։ Ճավճավաձեն վրաց ռոմանտիզմի հիմնադիրն է։ Նրա բանաստեղծությունները մեծ ժողովրդականություն են վայելել և թարգմանվել տարբեր լեզուներով։ Ճավճավաձեն վրացական մշակույթը հարստացրել է ռուսական և համաշխարհային դասական ստեղծագործությունների թարգմանություններով։ Նա սերտ կապեր է պահպանել հայ ռազմական, մշակութային, հոգևոր ու հասարակական գործիչների հետ։
Remove ads
Ալեքսանդր Ճավճավաձեն հայերեն
- Կովկաս; Գոգչա; Ո՛վ սեր, քո ուժին; Օ՜հ, ժամանակնե՛ր; Վա՜յ աշխարհին; Մարդու տարբեր տարիքները։ Վրաց գրականության ընտիր էջեր, Ե., Հայպետհրատ, 1961, էջ 109-114։ Թարգմ.՝ Պարույր Սևակ։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads